کولیت یکی از دو بیماری اصلی التهابی روده است. علائم این بیماری در روده بزرگ آشکار می‌شود و شدت آن به حدی است که گاهی می‌تواند فعالیت‌های روزمره انسان را هم مختل کند. اگرچه درمان‌های خانگی نمی‌توانند این بیماری را درمان کنند، اما ممکن است به فرد کمک کنند تا علائم و دردهای خود را تسکین دهد. در این مطلب ما خواستیم به بررسی این بیماری بپردازیم و چند راهکار درمان خانگی برای کاهش علائم کولیت ارائه کنیم.
کولیت روده‌ای چیست؟
کولیت شایع‌ترین بیماری التهابی روده است. این بیماری باعث تحریک، التهاب و ایجاد زخم در پوشش روده بزرگ شما می‌شود. برای این بیماری درمان قطعی وجود ندارد و افراد معمولا تا آخر عمر با علائم آن درگیر خواهند بود.
با این وجود با کمک درمان‌های مناسب می‌توان به کنترل بیماری کمک کرد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما اشتباه می‌کند و با اختلال مواجه می‌شود. سلول‌های محافظ بدن به طور معمول با بیماری‌ها مثل ویروس سرماخوردگی مقابله می‌کنند اما زمانی که به کولیت مبتلا هستید سیستم ایمنی شما فکر می‌کند، باکتری‌های خوب و سلول‌هایی که روده شما را پوشانده‌اند عامل نفوذی و مزاحم هستند.
در این شرایط گلبول‌های سفید خون که سربازان نگهبان سلامت بدن هستند به جای محافظت به پوشش روده بزرگ حمله می‌کنند و باعث ایجاد التهاب و زخم در آن ناحیه می‌شوند. پزشکان مطمئن نیستند که چرا افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند.
ژن‌های شما ممکن است در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند. کولیت روده‌ای معمولا در افرادی با سابقه خانوادگی ظاهر می‌شود اما عوامل محیطی هم می‌تواند در ایجاد این بیماری موثر باشند.
علائم کولیت روده چیست؟
علائم آشکار این بیماری معمولا وجود خون در مدفوع، تب و از دست دادن اشتها، کم خونی، ضربان سریع قلب و مشکلات گوارشی است. این بیماری گاهی عزت نفس، ارتباطات و کار فرد را هم با اختلالاتی مواجه می‌کند.
در شدیدترین حالت کولیت روده می‌تواند با درد و مشکلات گوارشی استفراغ، اسهال و نیاز فوری به استفاده از دستشویی همراه باشد.افرادی که در طولانی مدت با این بیماری درگیر هستند به کم آبی و کم خونی دچار می‌شوند، اگر این بیماری درمان نشود حتی می‌تواند کشنده باشد.
شدت علائم کولیت در بین افرادی که به این بیماری مبتلا هستند به شکل‌های متفاوتی ظاهر می‌شود و همچنین علائم می‌تواند در طول زمان تغییر کند. اگر بیماری شما کولیت تشخیص داده شده ممکن است در دوره‌هایی با علائم خفیف مواجه شوید یا حتی علائم شما از بین برود، به این می‌گویند بهبودی موقت با این حال، علائم ممکن است بازگشت داشته و حتی شدید شوند که به شعله‌ور شدن بیماری مشهور است.
رایج‌ترین علائم کولیت روده عبارتند از:
- درد شکم
- افزایش صداهای شکمی
- مدفوع خونی
- اسهال
- تب
- درد رکتوم
- کاهش وزن
- سوء تغذیه
UC ممکن است علائم دیگری ایجاد کند، مانند:
- درد مفاصل
- تورم مفصل
- حالت تهوع و کاهش اشتها
- مشکلات پوستی
- زخم های دهان
- التهاب چشم
راهکارهای پیشگیری از کولیت روده چیست؟
همانطورکه علت اصلی بروز این بیماری کاملا مشخص نیست، راهکارهای مشخصی هم برای پیشگیری از آن وجود ندارد، تحقیقات نشان داده با مصرف برخی مواد غذایی می‌توان علائم این بیماری را کمتر کرد و برخی خوراکی‌ها علائم آن را تشدید می‌کنند.
دراین‌جا به چند راهکار خانگی که ممکن است برای شما مفید باشد اشاره می‌کنیم.
در برخی موارد فرد مبتلا به UC ممکن است با تغییرات ساده در سبک زندگی خود بتواند به تسکین علائم کمک کند. شرکت در گرو‌های درمانی یا گروه‌های حمایتی به کاهش اثرات روانی بیماری کمک کرده، انجام ورزش منظم، مدیریت وزن و افزایش سطح انرژی هم در بهبود بیماران تاثیر گذار است.
نوشیدن مقدار زیاد آب برای پیشگیری از کم آبی به ویژه در هنگام اسهال مصرف نوشیدنی‌های الکترولیتی می‌تواند به فرد کمک کند و به تعادل الکترولیت بدن منجر می‌شود. مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D برای جلوگیری از کمبود کلسیم و تحلیل استخوان‌ها لازم است، چرا که این بیماری جذب مواد مغذی بدن را با مشکل مواجه می‌کند.
خوردن چندین وعده غذایی کوچک در روز به جای سه وعده غذایی سنگین برای مقابله با این بیماری لازم است. خوب غذا بخورید و از رژیم‌های غذایی خودسرانه پرهیز کنید، استفاده زیاد از فست فود در هیچ رژیم توصیه نمی‌شود اما افراد مبتلا به بیماری‌های روده باید این مورد را خیلی جدی بگیرند و از مصرف فست فود پرهیز کنند.
افراد مبتلا به این بیماری باید فیبر و چربی کمتری مصرف کنند. افرادی که به خوردن شیر حساسیت دارند و مصرف لاکتوز معده آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند بهتر است از خوردن لبنیات دوری کنند. متخصصان توصیه می‌کنند یک دفترچه داشته باشید و لیست مواد غذایی که بعد از مصرف آن احساس بهبود می‌کنید یا وضعیت بیماری شما را وخیم می‌کند را یادداشت کنید چرا که در هر فردی علائم و مواد محرک متفاوت هستند.
روش‌های درمان کولیت روده چیست؟
درمان این بیماری باید توسط متخصص انجام شود و راهکارهای درمانی هر فردی متفاوت است. پزشک بر اساس نتایج آزمایشات، سابقه خانوادگی، پزشکی، علائم و معاینه‌های خود درمان مناسب هر بیمار را مشخص می‌کند.
در موارد خفیف معمولا پزشکان داروهای بدون نیاز به نسخه تجویز می‌کنند و از فرد می‌خواهند با یک رژیم غذایی سالم، تحرک و پرهیز از اضطراب علائم را کاهش دهد. در موارد شدید باید بدانید برای شما درمان قطعی وجود ندارد و پزشک با برخی از درمان‌های تغذیه‌ای و تجویز دارو تلاش می‌کند بیماری را کنترل کند.
گذر زمان و مصرف مایعات بهترین راهکار برای درمان عفونت‌ها و ویروس‌هایی است که همراه این بیماری فرد را درگیر می‌کنند. گاهی پزشک بنا به تشخیص خود برخی آنتیبوتیک‌ها را هم برای درمان این بیماری تجویز می‌کند، هیچ دارویی نباید بدون تشخیص و اجازه پزشک مصرف شود، برخی افراد با تصور این‌که مدت‌ها است به این بیماری مبتلا هستند و راهکارهای درمانی آن را می‌دانند خود درمانی کرده برخی داروها را مصرف می‌کنند که می‌تواند باعث آسیب‌های جدی شود.
میوه‌هایی که پوست و دانه دارند، لبنیات، غذاهای غیر قابل هضم، غذاهای قندی مثل بستنی و شیرینی، روغن و نوشیدنی‌های حاوی کافئین روده را تحریک می‌کنند بهتر است از خوردن آن‌ها پرهیز کنید.
انواع کولیت روده چیست؟
این بیماری انواع مختلفی دارد که معروف‌ترین آن‌ها عبارت است از:
1. کولیت اولسراتیو
این خفیف‌ترین نوع بیماری است که فقط در رکتوم قابل مشاهده است. این بخش نزدیک مقعد است و این بیماری با خونریزی‌های مقعدی همراه خواهد بود. شما در این حالت اسهال خونی، گرفتگی شکم و درد خواهید داشت. در این شرایط فرد مدفوع دارد اما قادر به دفع آن نخواهد بود.
2. کولیت سمت چپ
این بیماری باعث گرفتگی در قسمت چپ شکم شما می‌شود. همچنین اسهال خونی و کاهش وزن بی دلیل از دیگر علائم کولیت سمت چپ است. التهاب در قسمت چپ روده و پس از آن التهاب در قسمت راست روده در این بیماری امری طبیعی است.
3. کولیت کرون
این بیماری کمی با سایر انواع کولیت متفاوت است، علائم بیماری با سایر انواع آن یکسان است اما این افراد آسیب‌های پوستی و درد مفاصل بیشتری را تجربه می‌کنند. دمل، فیستول و زخم‌های اطراف مقعد از علائم این بیماری است که با خونریزی از رکتوم همراه است.
4. کولیت اولسراتیو حاد
این بیماری بسیار نادر است و کل روده بزرگ شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درد شدید، اسهال زیاد، خونریزی و تب علائم اصلی این نوع از کولیت است.
کولیت روده برای چه کسانی خطرزا است؟
این بیماری در بین افراد دارای سنین 15 تا 30 سال بیش از سایرین مشاهده می‌شود. قومیت، نژاد و سابقه خانوادگی هم در شکل گیری این بیماری بسیار اثر گذار است. خانم‌های باردار مبتلا به کولیت روده معمولا بدون مشکل فرزندان خود را به دنیا می‌آورند اما در سه ماهه اول بارداری خطر سقط جنین آن‌ها بالا است و دیده شده که زایمان زودرس هم در بین این خانم‌ها بیش از سایرین است.
اگر بیماری UC در شما تشخیص داده شده در صورت وجود علائم زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- خونریزی شدید مقعدی
- اسهال
- تب شدید
- تورم نواحی مختلف بدن مانند پوست یا مفاصل
- کم آبی بدن
- درد شدید یا گرفتگی شکم
اگر این بیماری در شما تشخیص داده نشده و علائم مقعدی این بیماری را تجربه کردید، لازم است به پزشک مراجعه کنید، چرا که ممکن است به کولیت یا یکی بیماری روده‌ای مشابه مبتلا باشید.
میوه‌های مفید برای کولیت روده چیست؟
در رژیم غذایی کولیت روده باید از مصرف میوه‌ها و غذاهایی حاوی فیبرهای غیر محلول پرهیز کرد، به همین دلیل برخلاف اغلب رژیم‌های غذایی که مصرف میوه و سبزیجات دارای فیبر توصیه می‌شود افراد مبتلا به کولیت باید دریافت فیبر غذایی خود را کنترل کنند.
انبه تازه از میوه‌هایی است که برای درمان بیماری‌های روده بسیار مفید است. مصرف میوه‌های پخته، گوشت‌های کم چرب و سفید مثل مرغ، خربزه، موز، تخم مرغ، سبزیجات بدون دانه مثل خیار، کدوحلوایی، سبزیجات پخته، سیب زمینی، برنج، نان و پاستای بدون گلوتن و سبوس برای شما مفید خواهد بود.
مارچوبه هم از دیگر مواد غذایی است که مصرف آن برای شما مفید خواهد بود و به التیام هرچه سریع‌تر بیماری کمک می‌کند. نکته دیگر که هرگز نباید فراموش کنید نقشی است که کاهش استرس و آرامش روحی در بهبود علائم بیماری دارد.
حرکت‌های ورزشی یوگا، مدیتیشن، تمرکز و هرچیزی که به کاهش اضطراب و استرس شما کمک می‌کند برای کاهش علائم این بیماری بسیار مفید هستند. میوه‌های خود را قبل از استفاده بپزید این کار کمک می‌کند به روده فشار کمتری وارد شده و با خیال راحت بتوانید آن‌ها را مصرف کنید. پزشکان توصیه می‌کنند از خوردن میوه‌های دانه‌دار پرهیز کنید و بیشتر به سراغ میوه‌هایی بروید که دانه ندارند.
فواید یوگا چیست و چرا برای همه‌ی افراد ضروری است
روش‌های تشخیص کولیت روده چیست؟
بیماری کولیت در بسیاری افراد دیده می‌شود و از بیماری‌های نادر به شمار نمی‌آید. این بیماری به همراه کرون رایج‌ترین مشکلات التهابی روده هستند که در اروپا و آمریکای شمالی از هر 250 نفر 1 نفر به آن‌ها مبتلا است.
اگر سابقه این بیماری در خانواده شما وجود دارد، بالاتر از 60 سال دارید یا در سنین بین 15 تا 30 سال هستید، رژیم غذایی پرچربی دارید و از داروهای التهابی غیراستروئیدی به صورت مکرر استفاده می‌کنید ممکن است به این بیماری دچار شوید.
وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید معمولا با انجام آزمایش‌های مختلف سعی می‌کند این بیماری را تشخیص دهد، بسته به شرایط ممکن است لازم باشد شما آزمایش‌های متفاوتی را انجام دهید. آزمایش خون، برای بررسی وضعیت کم خونی فرد، آزمایش‌هایی که نشان دهنده التهاب هستند مثل سطح بالای پروتئین و سرعت رسوب بالا به تشخیص این بیماری توسط پزشک کمک می‌کند.
در شرایط خاص ممکن است پزشک آزمایش‌های تخصصی آنتی بادی تجویز کند. آزمایش مدفوع برای بررسی التهاب، وجود خون، باکتری و انگل هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. پزشک بسته به تشخیص خود ممکن است سی تی اسکن و اندوسکوپی را هم لازم بداند.
سی تی اسکن رادیوگرافی تخصصی از شکم و لگن است و اندوسکپی حالتی است که یک لوله انعطاف پذیر برای معاینه معده، مری و روده کوچک وارد بدن شما می‌شود. کلونوسکپی هم برای تشخیص موارد حاد استفاده می‌شود، به شما قبل از این آزمایش ملین داده می‌شود، در طول عمل باید به پهلو داراز بکشید و به شما آرام بخش می‌دهد، سپس یک لوله از ناحیه مقعد وارد بدن شده و با کمک دوربین آن وضعیت روده توسط پزشک مشاهده می‌شود.
در صورت لزوم بیوپسی و نمونه برداری هم در این آزمایش انجام خواهد شد. کولونوسکوپی ابزار مهمی در تشخیص سرطان روده بزرگ است. اگر از انجام این آزمایش می‌ترسید باید بدانید که انجام آن برای افرادی که مبتلا به UC هستند بسیار مهم است.
کولیت روده بیماری است که فرد می‌تواند با برخی درمان‌های طبیعی در مراقبت‌های پزشکی آن را کنترل کند. ایجاد تغییر در رژیم غذایی، مصرف پروبیوتیک‌ها، ورزش منظم و مراجعه دوره‌ای به پزشک و متخصص تغذیه برای شما بسیار مفید خواهد بود.
بدون دستور پزشک هیچ دارویی مصرف نکنید و حتما در مورد علائمی که دارید با پزشک خود مشورت داشته باشید.
نتیجه‌گیری
مصرف قهوه، نوشیدنی‌های گازدار و الکلی، فلفل و فست فود برای شما بسیار زیان آور است و باعث تحریک روده می‌شود. آب بهترین دوست شما است که توصیه می‌کنیم در طول روز یک شیشه آب کنار دست خود بگذارید که خوردن آن را فراموش نکنید. درست است که این بیماری درمان قطعی ندارد اما با مراقبت می‌توانید آن را کنترل کرده و به راحتی به زندگی خود ادامه دهید.
مترجم شهرزاد کیافر
