برنامه غذایی محبوب بازیگران هالیوود و بسیاری سلبریتی‌ها که با نام رژیم آلکالاین یا رژیم غذایی قلیایی هم شناخته می‌شود برای کاهش وزن و جلوگیری از بیماری‌های سرطان و آرتریت طراحی شده است. طرفداران این برنامه غذایی باور دارند برخی غذاها مثل گوشت، گندم، شکر تصفیه شده و غذاهای فرآوری شده باعث تولید اسید در بدن می‌شوند و برای انسان مضر هستند. این افراد توصیه می‌کنند با خوردن غذاهای خاصی بدن خود را قلیایی‌تر کرده و به این ترتیب عوارض کاهش وزن سریع را به حداقل برسانید. این رژیم غذایی از زمانی که ویکتوریا بکهام در سال ۲۰۱۳ از آن در توییتر تعریف کرد مشهور شده است. در این مطلب برنافیت به بررسی این برنامه غذایی و عوارض آن می‌پردازیم.
رژیم آلکالاین چیست و به چه کار می‌آید؟
بسیاری تصور می‌کنند چون افراد مشهور هالیوودی از این رژیم استفاده کردند حتما سودمند است اما صرف معرفی چند نفر نباید شما را فریب دهد چرا که این رژیم ممکن است عوارض بلند مدت زیادی را به همراه داشته باشد.
متخصصان تغذیه معتقد هستند پیروی از رژیم های غذایی به صورت اصولی و رژیم های کم کالری بهترین راهکار برای کاهش وزن است و روی این برنامه غذایی تحقیقات مناسبی انجام نشده که بی‌خطر بودن آن را به اثبات برساند.
بیشتر میوه‌ها و سبزیجات، سویا، برخی از دانه‌ها و حبوبات از مواد غذایی قلیایی به شمار می‌آیند که در این رژیم غذایی مصرف آن‌ها توصیه شده است. طرفداران رژیم آلکالاین مصرف الکل و کافئین را هم ممنوع کردند.
این رژیم غذایی محدودیت‌های بسیاری دارد و افراد را از مصرف بسیاری مواد غذایی که به آن عادت دارند باز می‌دارد. همچنین استفاده از مواد غذایی تازه در این برنامه توصیه شده که زمان خرید و طبخ غذا را به میزان قابل توجهی افزایش داده است.
لبنیات، تخم مرغ، گوشت، بیشتر غلات، غذاهای فرآوری شده، کنسروی، بسته بندی شده و غذاهای پیش پخت در این رژیم ممنوع هستند. این رژیم برنامه ورزشی خاصی را توصیه نمی‌کند و تلاش کرده با اصلاح مواد غذایی مصرفی افراد سطح سلامت آن‌ها را ارتقا دهد. همچنین شما می توانید از رژیم کتوژنیک اصلاح شده برنافیت استفاده کنید که شباهت هایی به رژیم آلکالاین دارد و تهیه مواد اولیه آن آسان تر است.برای اطلاعات بیشتر از رژیم کتوژنیک اصلاح شده برنافیت به صفحه رژیم کتوفیت بروید.
غذاهای قلیایی و اسیدی کدام‌ها هستند؟
این رژیم غذایی قصد دارد مقدار pH بدن را تغییر دهد به همین دلیل شناخت غذاهای اسیدی و قلیایی در آن بسیار مهم است. متابولیسم بدن برای تبدیل غذا به انرژی کالری می‌سوزاند وقتی همه چیز می سوزد ضایعات متابولیک آن باقی می‌ماند.
این ضایعات متابولیک می‌توانند قلیایی، اسیدی یا خنثی باشند. طرفداران رژیم آلکالاین باور دارند که ضایعات متابولیک می‌تواند به طور مستقیم روی اسیدیته بدن تاثیر بگذارد. به عبارت ساده‌تر افراد می‌توانند غذاهایی بخورند که ضایعات قلیایی تولید می‌کند تا خون‌تان قلیایی‌تر شود.
ضایعات اسیدی بدن را در برابر بیماری آسیب پذیرتر می‌کنند درحالی که بدن قلیایی محافظت بیشتری دارد. با انتخاب غذاهای قلیایی می‌توانید سطح ایمنی بدن و سلامت خود را ارتقا دهید.
غذاهای حاوی پروتئین، فسفات و گوگرد خاصیت اسیدی دارند، در حالی که مواد غذایی شامل کلسیم، منیزیم و پتاسیم قلیایی هستند. مواد غذایی اسیدی، قلیایی و خنثی شامل موارد زیر هستند:
اسیدی
- گوشت
- مرغ، ماهی
- لبنیات
- تخم مرغ
- غلات
- الکل
خنثی
- چربی‌های طبیعی
- نشاسته‌ها
- قندها
قلیایی
- مغزها
- حبوبات
- سبزیجات
- میوه‌ها
تفاوت بدن اسیدی با بدن قلیایی چیست؟
از نظر رژیم آلکالاین وقتی بدن حالت اسیدوز پیدا می‌کند به محیطی برای رشد انواع بیماری مثل سرطان و پوکی استخوان تبدیل می‌شود. تمامی ارگان‌های بدن مثل قلب، مغز، کلیه‌ها، کبد، پوست و حتی روده‌ها به شدت تحت تاثیر میزان PH موجود در خون هستند و به همین دلیل با قلیایی کردن بدن تلاش می‌کنند سطح سلامت بدن را ارتقا دهند.
پیروان رژیم آلکالاین معتقدند بدن به صورت طبیعی قادر است میزان اسیدیته موجود در خود را تنظیم کند اما انسان با مصرف بیش از حد غذاهای اسیدی و فرآوری شده این تعادل را بر هم می‌زند.
این رژیم غذایی توصیه می‌کند افراد با افزایش مصرف روزانه آب تصفیه شده به قلیایی شدن بدن خود کمک کنند. همچنین این رژیم با یک برنامه غذایی منظم تلاش دارد میزان ورود اسید به بدن را کاهش داده و مصرف مواد غذایی قلیایی را افزایش می‌دهد.
این رژیم همچنین تاکید دارد که استرس و فشارهای روانی می‌تواند میزان اسیدیته بدن را به میزان قابل توجهی بالا ببرد به همین دلیل به حفظ آرامش از طریق تمرین‌های یوگا و مدیتیشن تاکید دارد. بر اساس این رژیم غذایی یک بدن اسیدی مساوی با بیماری، چاقی و ناراحتی‌های روحی است، در حالی که یک بدن قلیایی باعث سلامت جسم، به تاخیر افتادن پیری و شادابی روحی خواهد بود.
طی سال‌های اخیر تحقیقاتی که این ادعاها را ثابت کند انجام نشده، به نظر می‌رسد اصلاح مواد غذایی رژیم آلکالاین به کاهش وزن کمک می‌کند اما تاثیر آن در پیشگیری و درمان بیماری‌ها هیچ‌گاه اثبات نشده است. اگر به پیروی از این برنامه غذایی علاقه دارید توصیه می‌شود حتما با پزشک متخصص و متخصص تغذیه مشورت کنید تا از عوارض و مشکلات احتمالی پیشگیری شود.
چرا رژیم قلیایی، توصیه نمی‌شود عوارض پیروی از این رژیم کدام است؟
حذف مواد غذایی اسیدی می‌تواند باعث کاهش اسیدیته طبیعی معده شود که به از بین رفتن باکتری‌های بدن، دفع پاتوژن‌های نامطلوب و ورود آن‌ها به جریان خون منجر می‌شود. علاوه بر این، به طول کلی قلیایی کردن بیش از حد بدن ممکن است باعث مشکلات گوارشی و تحریکات پوستی شود. همچنین استفاده بیش از حد از مواد غذایی قلیایی pH طبیعی بدن را تحریک کرده و منجر به آلکالوز متابولیک می‌شود در این حالت ممکن است افراد علائم زیر را تجربه کنند.
- حالت تهوع
- استفراغ
- لرزش دست
- انقباض عضلانی
- سوزن سوزن شدن در اندام‌ها یا صورت
- گیجی
آلکالوز همچنین می‌تواند باعث کاهش کلسیم آزاد در بدن شود که روی سلامت استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد.
آیا رژیم آلکالاین سرطان را درمان می‌کند؟
بسیاری از طرفداران این رژیم باور دارند که سرطان در یک محیط اسیدی رشد می‌کند و می‌توان با رژیم قلیایی آن را به راحتی درمان کرد. با این حال، بررسی‌های جامع در مورد رابطه بین اسیدوز ناشی از رژیم غذایی یا افزایش اسیدیته خون ناشی از رژیم غذایی و سرطان به این نتیجه رسیدند که هیچ ارتباط مستقیمی بین این رژیم و درمان سرطان وجود ندارد. دو دلیل علمی برای این ادعا وجود دارد:
اول، غذا به میزان قابل توجهی روی pH خون تاثیر نمی‌گذارد.
دوم، حتی اگر فرض کنید که غذا می‌تواند به صورت چشمگیری pH خون یا سایر بافت‌ها را تغییر دهد، رشد سلول‌های سرطانی محدود به محیط‌های اسیدی نیستند.
در حقیقت سرطان در بافت‌های طبیعی بدن رشد می‌کند که دارای pH کم و قلیایی است. بسیاری از آزمایش‌ها سلول‌های سرطانی را با موفقیت در یک محیط قلیایی رشد دادند. تومورها در محیط‌های اسیدی سریع‌تر رشد می‌کنند اما این اسیدیته را خودشان ایجاد می‌کنند.
این محیط اسیدی نیست که سلول‌های سرطانی را به وجود می‌آورد بلکه سلول‌های سرطانی هستند که محیط را اسیدی می‌کنند. رژیم قلیایی با تشویق افراد به مصرف انواع میوه، سبزیجات و غذاهای گیاهی سالم یک برنامه غذایی مناسب به نظر می‌رسد که انسان را از مصرف غذاهای ناسالم فرآوری شده دور می‌کند.
با این حال، ادعای این‌که رژیم آلکالاین باعث افزایش سطح سلامت انسان می‌شود مشکوک به نظر می‌رسد. برای اثبات این ادعا هیچ مطالعه انسانی قابل اعتمادی ثبت نشده است.
منظور از PH در رژیم آلکالاین (قلیایی) چیست؟
PH میزان اسیدیته یا قلیایی بودن مواد غذایی را در بدن آشکار می‌کند. یون +H و -OH با هم ترکیب می‌شوند و آب که یک محلول خنثی است را به وجود می‌آورند. اگر هر کدام از این یون‌ها در محلول بیشتر شود از حالت تعادل بیرون آمده و اسیدی یا قلیایی می‌شود. برای مشخص کردن میزان اسیدی یا قلیایی بودن هر محلولی یک آزمایش انجام می‌شود دامنه آن باعددی بین 0 تا 14 سنجیده می‌شود، اگر عدد حاصل از آزمایش از 7 بیشتر باشد قلیایی است، عدد 7 خنثی بودن ماده و کمتر از آن اسیدی بودن ماده را نشان می‌دهد.
کلیه‌ها و ریه‌ها تاحدود زیادی مسئول حفظ pH در بدن انسان هستند. تحقیقات نشان داده که مصرف مواد غذایی می‌تواند pH موجود در ادرار را تغییر دهد اما روی ترکیبات خون تاثیر خاصی ندارد.
این درحالی است که رژیم آلکالاین با تغییر مواد غذایی مصرفی تلاش دارد سطح اسیدیته موجود در بدن انسان را تنظیم کند. تغییر سطح pH ادرار می‌تواند نشان دهنده تغییر وضع عمومی سلامت بدن باشد و گاهی نشان می‌دهد که یک عفونت در بدن وجود دارد یا بدن دچار سنگ کلیه شده است.
پایین بودن سطح pH ادرار هم می‌تواند نشان دهنده اسهال، گرسنگی یا کتواسیدوز دیابتی باشد. میزان pH در بدن انسان بسیار متفاوت است به عنوان مثال، محیط معده بسیار اسیدی است، در حالی که خون کمی قلیایی است.
اگر سلول‌های بدن از حالت طبیعی خود خارج شوند خیلی زود نابود می‌شوند. دفع اسیدها از طریق ادرار یکی از متداول‌ترین روش‌های بدن برای برقراری تعادل سطح pH در بدن است. اگر فرد یک استیک بزرگ بخورد، چند ساعت بعد ادرار او اسیدی‌تر می‌شود زیرا بدن مواد زائد متابولیک را از سیستم کلی بدن خارج می‌کند.
بنابراین، pH ادرار یک شاخص ضعیف برای pH کلی بدن و سلامت عمومی است. همچنین می‌تواند تحت تأثیر عوامل دیگری غیر از رژیم غذایی باشد.
از نظر رژیم آلکالاین نشانه‌های اسیدی بودن بدن چیست؟
از نظر پیروان این رژیم اغلب بافت‌های بدن به غیر از معده قلیایی هستند در صورتی که میزان مواد اسیدی در ارگان‌های بدن افزایش پیدا کند عامل بسیاری بیماری‌ها خواهد بود. سرفه بدون دلیل و ادامه‌دار، مشکلات و بیماری‌های عصبی مثل آلزایمرو پارکینسون، خلط زیاد در گلوی افرادی که سرما نخوردند، وجود عفونت در ادرار و کلیه، مشکلات پوستی مثل اگزما و جوش، مشکلات قلبی، عروقی، درد قفسه سینه، خستگی بی‌دلیل و همیشگی، سردرگمی و عدم تمرکز ذهنی، پوکی استخوان، مشکلات مزمن معده مثل نفخ همیشکی و درد، افزایش وزن، درد مفاصل و بسیاری بیماری‌های جسمی و روحی همگی ممکن است از نشانه‌های اسیدی بودن بدن باشد.
در نظر طرفداران این رژیم هر فردی که آلرژی و دیابت دارد احتمالا نتوانسته سطح اسید موجود در بدن خود را کاهش دهد. نقص سیستم ایمنی بدن هم به میزان قابل توجهی ناشی از وجود اسید زیاد در بدن است که باعث می‌شود بدن نتواند در مقابل بیماری‌ها و ورود میکروب یا ویروس مقابله خوبی داشته باشد.
دردهای سینوسی و مشکل سیاتیک هم که کیفیت زندگی خیلی افراد را تحت تاثیر خود قرار داده همگی از مشکلات ناشی از اسیدی بودن بدن هستند. حقیقت این است که تمام این بیماری‌ها علل و عوامل اختصاصی خاص خود را دارند و نمی‌توان آن‌ها را تنها به اسیدی بودن بدن ربط داد.
رژیم غذایی آلکالاین برای چه کسانی مناسب است و چه کسانی باید از آن دوری کنند؟
پیروی از رژیم‌های سخت گیرانه آلکالاین به کسی توصیه نمی‌شود اما نسخه‌های اصلاح شده و غیر سختگیرانه آن به عنوان یک برنامه اصلاح مواد غذایی می‌تواند مفید باشد. تحقیقات نشان داده مصرف مواد غذایی گیاهی می‌تواند به بهبود سلامت بدن کمک کند و همه افراد به ویژه آن‌ها که با دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی سر و کار دارند بهتر است مواد غذایی مفید و گیاهی بیشتری دریافت کنند.
این افراد زیر نظر متخصص تغذیه می‌توانند از رژیم متعادل و اصلاح شده آلکالاین استفاده کنند. یک رژیم غذایی گیاهی و نه قلیایی برای افرادی که سنگ کلیه یا بیماری‌های کلیوی دارند هم مفید خواهد بود.
افرادی که یک بیماری مزمن دارند یا از سلامت جسمی خود مطمئن نیستند به هیچ عنوان نباید رژیم آلکالاین را شروع کنند. افرادی که به مصرف پروتئین وابسته هستند احتمالا از پیروی این رژیم لذتی نخواهند برد و گرسنگی زیادی را تجربه می‌کنند.
پیروی از رژیم‌هایی که مصرف مواد غذایی مفید مثل تخم مرغ و گردو را برای افراد ممنوع کرده می‌تواند باعث ایجاد وسواس در انسان شود و او را از مصرف مواد غذایی مفید محروم کند. اگرچه این رژیم به مواد غذایی گیاهی سالم تاکید دارد و این برنامه غذایی برای کاهش وزن تنظیم نشده اما به دلیل حذف برخی مواد غذایی پرکالری به کاهش وزن منجر می‌شود.
متخصصان تغذیه اطمینان ندارند که این رژیم از طریق منابع گیاهی پروتئین کافی را به بدن برساند به همین دلیل توصیه می‌کنند افراد از آن خودداری کنند. قبل از این‌که به سراغ رژیم غذایی آلکالاین بروید باید بدانید که قبل از هر رژیم غذایی باید مراقبت‌های بهداشتی مناسب را رعایت کنید.
از آن‌جایی که این برنامه غذایی رویکردی محدود کننده دارد حتما لازم است اطمینان حاصل کنید که همه مواد مغذی مورد نیاز بدن خود را دریافت می‌کنید و ناخواسته به بدن خود آسیبی وارد نخواهید کرد.
