قاعدگی نامنظم یکی از بزرگترین مشکلات زنان پس از دوران بلوغ است. زنان معمولا هر 28 روز یکبار دچار قاعدگی می‌شوند که البته می‌تواند از 21 روز تا 35 روز متغیر باشد. قاعدگی در زنان ممکن است گاهی با اختلالاتی روبرو شود. حدود 30 درصد زنان ممکن است فاعدگی نامنظم داشته باشند. قاعدگی نامنظم بیشتر اوقات دلیل خاصی ندارد، ولی بعضی وقت‌ها نشانه یک نوع بیماری است که حتما باید به آن رسیدگی شود.
انواع اختلالات قاعدگی چیست؟
شایع‌ترین اختلالاتی که در قاعدگی باعث برهم خوردن نظم آن می‌شود، عبارتند از:
آمنوره: آمنوره نوعی قاعدگی نامنظم است و زمانی رخ می‌دهد که قاعدگی به طور کامل قطع شود. زمانی که قاعدگی تا حدود 3 ماه قطع می‌شود غیرعادی محسوب می‌شود، مگر اینکه یک زن باردار باشد یا در دوران شیردهی یا دوران یائسگی باشد.
2- الیگومنوره: اگر بیمار به ندرت پریود شود به آن الیگومنوره می‌گویند. الیگومنوره می‌تواند یک دلیل پریود نامنظم باشد.
3- دیسمنوره: دیسمنوره به قاعدگی های دردناک گفته می‌شود.
4- خونریزی غیرعادی رحم: خونریزی شدید و غیر طبیعی رحم می‌تواند به شکل پریود نامنظم خود را نشان دهد.
علت قاعدگی نامنظم چیست؟
مواردی مثل استرس و اضطراب یا بیماری های زمینه‌ای می‌توانند از دلایل پریود نامنظم باشند. از جمله دلایل پریود نامنظم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- استرس و اضطراب و تغییر سبک زندگی
افزایش و کاهش زیاد وزن، تغییر نوع رژیم غذایی، تغییر در برنامه ورزشی، ابتلا به بعضی از بیماری‌ها و مسافرت می‌تواند از دلایل پریود نامنظم باشد.
2- قرص‌های جلوگیری از بارداری
مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری نیز می تواند نظم قاعدگی را بر هم بزند.
3- پولیپ یا فیبروم
پولیپ‌ها تومورهای خوش خیم دیواره رحم هستند. فیبروم‌ها نیز توده‌هایی هستند که به دیواره رحم متصل می‌شوند. ممکن است یک یا چند فیبروم در رحم وجود داشته باشد و اندازه آنها می‌تواند از کوچک تا اندازه یک پرتقال بزرگ متغیر باشد. فیبروم‌ها معمولا تومورهای خوش خیم هستند، اما ممکن است باعث خونریزی شدید در دوران قاعدگی شوند. اگر فیبروم بزرگ باشد، می‌تواند به مثانه یا روده بیمار فشار آورده و باعث ایجاد ناراحتی در او شود.
4- اندومتریوز
در این بیماری، بافت رحم در خارج از رحم رشد می‌کند و گسترش می‌یابد. بافت اندومتریوز هر ماه تجزیه می‌شود و همراه با خون پریود خارج می‌گردد. اندومتریوز ممکن است، خونریزی غیر طبیعی، گرفتگی، درد قبل از پریود یا هنگام پریود ایجاد کرده و باعث مقاربت دردناک شود.
5- PID
بیماری التهابی لگن یا PID نوعی عفونت باکتریایی است که بر سیستم تناسلی زنان تاثیر می‌گذارد. باکتری‌ها ممکن است از طریق رابطه جنسی وارد واژن، رحم و دستگاه تناسلی فوقانی شوند. ترشحات بد بوی واژینال، پریود نامنظم، درد لگن، تب، حالت تهوع، اسهال و استفراغ از نشانه‌های PID هستند.
6- سندروم تخمدان پلی کیستیک
در سندرم تخمدان پلی کیستیک، تخمدان‌ها مقدار زیادی هورمون مردانه یا آندروژن تولید می‌کنند و به همین دلیل کیست‌های کوچک حاوی مایعات در تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. این تغییرات هورمونی از تخمک گذاری جلوگیری کرده و باعث می‌شوند بیمار به صورت مداوم تخمک گذاری نداشته باشد. گاهی سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌تواند علت پریود نامنظم یا قطع کامل پریود باشد. چاقی، ناباروری و پرمویی نیز از دیگر علائم بیماری تخمدان پلی کیستیک هستند.
7- کاهش زودرس ذخیره تخمدان
زمانی که ذخیره تخمدان زیر 40 سالگی در زنان ایجاد شود، به آن کاهش زودرس ذخیره تخمدان می‌گویند که در این صورت دوره قاعدگی به طور کامل متوقف می‌شود. کاهش زودرس ذخیره تخمدان در بیمارانی که تحت شیمی درمانی یا پرتو درمانی هستند یا افراد دارای سابقه خانوادگی نارسایی زودرس تخمدان و همچنین در برخی از موارد ناهنجاری‌های کروموزومی ایجاد می‌شود. کاهش زودرس ذخیره تخمدان یکی از علل پریود نامنظم است. از دیگر دلایل قاعدگی نامنظم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرطان رحم و سرطان سرویکس؛
- بعضی از داروهای استروئیدی و آنتی کواگولانت‌ها؛
- ابتلا به بیماری‌هایی مانند اختلالات انعقادی، کم کاری یا پرکاری تیروئید و اختلالات غده هیپوفیز
- سقط جنین و حاملگی خارج رحمی.
روش‌های جلوگیری از قاعدگی نامنظم
درمان‌های مختلف پزشکی وجود دارد که در کنار آنها، می‌توانید راهکارهای مفید زیر را هم به کار بگیرید:
1- تجدید نظر در برنامه‌ی غذایی
اصلاح برنامه غذایی می‌تواند به شما در نظم قاعدگی کمک زیادی را به همراه داشته باشد. داشتن یک رژیم غذایی سالم و اصولی مثل رژیم برنافیت در پیشگیری، کنترل و مهار بسیاری از بیماری‌ها موثر است. برای اصلاح دوره‌ی قاعدگی خود می‌توانید از رژیم به عنوان یک عامل موثر و مفید استفاده کنید.
2- مصرف کمتر فیبر
مصرف زیاد از حد فیبر می‌تواند روی تخمک‌گذاری تأثیر بگذارد که ممکن است طول چرخه‌ی قاعدگی را تغییر دهد. به این دلیل که فیبر شامل سطح پایینی از هورمون‌های زیر است که تأثیر زیادی در قاعدگی دارند.
- استروژن
- پروژسترون
- هورمون لوتئینی (LH)
- هورمون محرکه فولیکولی (FSH)
3- مصرف چربی‌های سالم
مصرف مقدار مناسبی از چربی‌های سالم برای سلامتی مفید است. مصرف اسیدهای چرب غیر اشباع برای هورمون‌های جنسی و تخمک‌گذاری مناسب است. اسیدهای چرب غیر اشباع در موادغذایی زیر وجود دارند:
4- افزایش مصرف فولات
فولات یا فولیک اسید (ویتامین B9) یک ویتامین ضروری برای بدن محسوب می‌شود. مصرف فولیک اسید یک روش عالی برای تنظیم بی‌نظمی قاعدگی است.
فولیک اسید در مواد غذایی زیر یافت می‌شود:
- غلات غنی شده
- اسفناج
- آب پرتقال
- عدس
- مارچوبه
5- مصرف آناناس
آناناس سرشار از بروملین است که به دلیل بهبود عملکرد رحم، به تنظیم قاعدگی کمک می‌کند. همچنین بروملین به رهایی از گرفتگی عضلات کمک زیادی می‌کند.
درمان قاعدگی نامنظم
برای درمان قاعدگی نامنظم از روش‌های زیر استفاده کنید.
1- کاهش استرس و اضطراب
مدیتیشن به بهبود قاعدگی نامنظم کمک کند. فرد با کاهش استرس می‌تواند به منظم کردن قاعدگی خود کمک فراوانی کند. عادت ماهیانه نامنظم با استرس زیاد در ارتباط است. دوری کردن از موقعیت‌های استرس‌زا و مدیریت وظایف می‌تواند کمک کننده باشد. به کمک روش‌های زیر می‌توانید استرس خود را کنترل کنید:
الف- مراقبه
مراقبه روشی آسان برای کاهش استرس است. از آنجا که استرس و عادت ماهیانه نامنظم به هم مرتبط هستند، کاهش استرس به منظم شدن چرخه قاعدگی شما منجر می‌شود. برای مراقبه کردن کارهای زیر را می توانید انجام دهید
- یک مکان آرام پیدا کنید.
- صاف بنشینید، بازوهای خود را شل کرده و دست های خود را روی زانوهایتان بگذارید.
- نفس عمیق بکشید.
- روی صدای تنفس خود تمرکز کنید.
- به افکارتان توجه کنید و بعد آنها را رها کنید.
در روزهای اول چند دقیقه در روز مراقبه کنید و در روزهای بعد به زمان آن اضافه کنید.
ب- یوگا
یوگا نیز نوعی مراقبه جسمی است که می‌توانید آن را در خانه انجام دهید. تمرین یوگا می روشی اثر گذار برای منظم کردن قاعدگی می‌باشد. انجام روزانه‌ی حرکات یوگا به متعادل کردن هورمون‌های مرتبط با قاعدگی نامنظم، کمک می‌کند.
2- کاهش وزن
اضافه وزن نیز باعث پریود نامنظم شود. کاهش وزن موجب منظم شدن قاعدگی می‌شود. داشتن یک رژیم غذایی سالم با کالری کنترل شده و ورزش منظم می تواند به مدیریت وزن فرد کمک کند
3- ورزش
ورزش منظم برای سلامتی انسان مفید است، اما ورزش بیش از حد معمول چرخه قاعدگی را نامنظم می‌کند. از آنجا که اضافه وزن می‌تواند باعث پریود نامنظم شود، کاهش وزن می‌تواند قاعدگی‌های فرد را منظم‌تر کند.
4- سرکه سیب
نوشیدن سرکه سیب می‌تواند تخمک گذاری را در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان تنظیم کند.
5- مصرف آناناس
بعضی از دلایل قاعدگی نامنظم عفونت‌ها و التهاب‌ها هستند. آناناس حاوی آنزیمی به نام بروملین است که می‌تواند التهاب را کاهش دهد. بعضی افراد اعتقاد دارند که خوردن آناناس به تنظیم قاعدگیشان کمک می‌کند که البته محققان هنوز مشغول تحقیقات در این زمینه هستند. محققان به تحقیقات و شواهد بیشتری نیاز دارند تا اثبات کنند که آناناس به بهبود قاعدگی نامنظم کمک می کند یا خیر. توجه داشته باشید که آب آناناس مانند سایر آب میوه‌ها دارای قند زیادی است و گزینه مناسبی برای افراد مبتلا به دیابت نیست.
6- زردچوبه
زردچوبه یک درمان خانگی برای بسیاری از بیماری‌ها از جمله قاعدگی نامنظم است. با این حال، تأثیر آن در تنظیم قاعدگی به طور دقیق تایید نشده است. خاصیت اصلی زردچوبه کاهش التهاب است. تحقیقات نشان می‌دهد که کورکومین، یک ماده‌ی فعال در زردچوبه، اثرات ضدالتهابی دارد.
سخن پایانی
قاعدگی نامنظم دلایل متعدد و خاصی دارد. تغییر در سبک زندگی راه مناسب‌تری برای کاهش یا مدیریت استرس و حفظ تناسب اندام می‌توانند به تنظیم قاعدگی کمک کنند. مراقبه و یوگا از روش های مؤثر مدیریت استرس هستند. ورزش منظم و رژیم غذایی سالم می‌تواند باعث حفظ تناسب اندام و سلامتی شود. همچنین دریافت کافی ویتامین به داشتن چرخه قاعدگی سالم کمک فراوانی می‌کند. خوردن آناناس یا زردچوبه و نوشیدن سرکه سیب روش‌های دیگر درمان خانگی تنظیم سیکل قاعدگی هستند که به تحقیقات بیشتری نیاز دارند تا پزشکان بتوانند آنها را به عنوان درمان مؤثر تایید کنند.
