شیر مادر حاوی تمام انرژی، مواد مغذی و مایعاتی است که کودک برای رشد و تکامل سالم نیاز دارد و همچنین از کودک شما در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌کند. از مزایای سلامتی طولانی مدت شیردهی برای مادر و کودک نیز نباید غافل بود. به همین دلایل مهم است که در دوران شیردهی باید از یک رژیم غذایی متعادل استفاده کنید و به هیچ عنوان رژیم‌های محدودکننده‌ای مانند کتو توصیه نمی‌شوند. این مقاله به بررسی اثرات رژیم کتو در شیردهی می‌پردازد و برخی از رژیم‌های غذایی جایگزین را ارائه می‌دهد.
رژیم کتو و شیردهی
بدن مادر در طول بارداری و پس از زایمان دچار تغییرات قابل توجهی می‌شود. تغییرات بدن و افزایش وزن در این دوران طبیعی و ضروری است و نباید برای کاهش وزن خود عجله کنید. ممکن است در حین شیردهی در مورد رژیم‌های لاغری وسوسه شوید تا مثلا کتو را امتحان کنید؛ اما خطرات احتمالی وجود دارد که قبل از اقدام به رژیم باید از آنها آگاه باشید.
کتو یا رژیم کتوژنیک یک رژیم غذایی محبوب است که به بسیاری از افراد کمک کرده وزن کم کرده و قند خون را مدیریت کنند. این یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات و پرچرب است که برای کمک به ورود به کتوزیس طراحی شده است، یک حالت متابولیک که در آن بدن شما به جای کربوهیدرات برای تامین انرژی، چربی می‌سوزاند.
رژیم کتو بر اساس مصرف کم کربوهیدرات و چربی بالا است که باعث می‌شود بدن شما به حالت کتوژنیک خود که به نام کتوز نیز معروف است، برود. وقتی بدن در حالت کتوز قرار دارد، به جای گلوکز از ذخایر چربی برای انرژی استفاده می‌کند. غذاهایی مانند گوشت، ماهی چرب، پنیر، کره و تخم مرغ در رژیم کتو بسیار توصیه می‌شوند و از طرفی برای باقی ماندن در کتوز باید از الکل، غذاهای شیرین، غلات و نشاسته، میوه‌ها و چربی‌های ناسالم مانند مایونز و روغن‌های گیاهی اجتناب کنید.
از آنجایی که اکثر غذاهای کتو به سرعت شما را سیر می‌کنند، ممکن است غذا به اندازه کافی برای رسیدن به کالری دریافتی روزانه خود نخورید؛ در نتیجه ممکن است میزان شیر کاهش یابد. از طرفی رژیم کتو نیاز به هیدراتاسیون مکرر دارد و اگر هیدراته ماندن و نوشیدن منظم آب را فراموش کنید، ممکن است نتوانید شیر کافی برای کودک خود تولید کنید.
کاهش دریافت کالری به منظور کم کردن وزن می‌تواند بر میزان شیر مادر تأثیر بگذارد. اگرچه شواهدی وجود ندارد که نشان دهد رژیم کم کربوهیدرات بر شیردهی تأثیر می‌گذارد، اما اکثر متخصصان رژیم غذایی متعادلی را برای سلامت هر چه بیشتر مادر و کودک توصیه می‌کنند.
چرا باید در دوران شیردهی از رژیم کتو اجتناب کنید؟
رژیم‌های کم کربوهیدرات باعث می‌شوند بدن مادر شیرده کتون‌هایی را ترشح کند که می‌تواند خطراتی را برای نوزاد به همراه داشته باشد. کتون‌ها نوعی ماده شیمیایی هستند و زمانی ساخته می‌شوند که بدن انسولین کافی در جریان خون نداشته باشد. هنگامی که کتون‌ها به سرعت در جریان خون تجمع پیدا می‌کنند، بیماری‌های جدی و حتی کما ایجاد می‌شود.
عوارض جانبی احتمالی این رژیم شامل «آنفولانزای کتو»، خستگی، از دست دادن عضلات، بوی بد دهان، ادرار بدبو و برخی مشکلات گوارشی است. رژیم غذایی کم کربوهیدرات می‌تواند برای مادران شیرده خطرناک باشد و گزارش شده است که تهدید کننده زندگی است.
یک مادر شیرده به طور متوسط 8 تا 12 بار در روز به نوزاد خود شیر می‌دهد. این امر به ویژه در ماه‌های اول تولد نوزاد قبل از اینکه کودک شما بتواند مواد مغذی را از غذای جامد دریافت کند، صادق است. نیازهای متابولیکی شیردهی احتمالاً به کالری بیشتری از مقدار معمول شما نیاز دارد. بر اساس یک رژیم غذایی 2000 کالری، شما هر روز بین 200 تا 300 کالری اضافی نیاز دارید تا کودک خود را به خوبی تغذیه کنید. به همین دلیل است که هنگام شیردهی، حتی اگر رژیم غذایی متعادلی داشته باشید، کاهش وزن معمول است.
کتو و کیفیت شیر مادر
وقتی صحبت از کیفیت شیر می‌شود، شواهد محدود نشان می‌دهد که شیر مادر تولید شده توسط فردی که از رژیم کتو استفاده می‌کند، چربی و کالری بیشتری نسبت به شیر مادری که از این رژیم غذایی پیروی نمی‌کند، دارد. بنابراین، ممکن است کودک برای دریافت کالری مورد نیاز خود نیازی به نوشیدن شیر بیشتر نداشته باشد.
به خاطر داشته باشید که تحقیقات بیشتری برای درک بهتر اینکه چگونه کتو ممکن است بر تولید و کیفیت شیر مادر تأثیر بگذارد، مورد نیاز است. صرف نظر از این، برای موفقیت شیردهی شما بسیار مهم است که کالری کافی بخورید و مایعات کافی بنوشید.
عوارض جانبی کتو در دوران شیردهی
چندین گزارش از وضعیتی به نام کتواسیدوز در زنان شیرده در رژیم کتو گزارش شده است. کتواسیدوز با سطوح بالای کتون و تغییرات در گازهای خون مشخص می‌شود که خون را بیش از حد اسیدی می‌کند. این وضعیت جدی است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد؛ چرا که می‌تواند باعث تنگی نفس، حالت تهوع، استفراغ، کم اشتهایی، درد شکم یا درد قفسه سینه شود.
کتواسیدوز نادر است؛ به ویژه در افرادی که دیابت ندارند. همان طور که گفته شد به طور کلی رژیم کتو برای کسانی که در دوران شیردهی هستند توصیه نمی‌شود؛ مگر اینکه پزشک به شما توصیه کند از رژیم کتو برای کنترل یک بیماری در حین شیردهی پیروی کنید. در این صورت مهم است که با پزشکی در تماس باشید که بتواند شما را از نزدیک برای علائم کتواسیدوز تحت نظر داشته باشد.
بهترین رژیم غذایی برای مادران شیرده
به طور کلی محدودیت‌های غذایی دوران بارداری برای مادران شیرده اعمال نمی‌شود. اما خوب است بدانید برای حفظ سلامت خود و کودکتان در هر زمان چه چیزی بخورید بهتر است:
- غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، پاستا، غلات و بلغور جو را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید.
- دو وعده میوه در روز بخورید.
- روزانه سه وعده سبزیجات از جمله سبزیجات با برگ‌های سبز تیره و زرد مصرف کنید.
- آب کافی بنوشید.
- اگر گوشت نمی‌خورید، مطمئن شوید که از منابع دیگر آهن و روی مانند لوبیا، میوه‌های خشک، آجیل، دانه‌ها و لبنیات استفاده می‌کنید. اگر از هیچ محصولات حیوانی نمی‌خورید، باید مکمل B12 مصرف کنید تا اطمینان حاصل شود که کودک شما دچار کمبود B12 نمی‌شود.
- اگر می‌خواهید الکل بنوشید، دو یا سه ساعت بعد از هر بار نوشیدنی صبر کنید و بعد به کودک خود شیر بدهید.
- دو یا سه بار در روز از غذاهای پروتئینی مانند گوشت، طیور، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، لوبیا، آجیل و دانه‌ها استفاده کنید.
رژیم‌های غذایی جایگزین کتو در شیردهی
در اینجا چند رژیم غذایی دیگر وجود دارد که برای زنان شیرده ایمن‌تر هستند و به کاهش وزن آنها کمک می‌کنند؛ همچنین خطر کمتری از نظر از بین بردن کیفیت شیر، ایجاد کم آبی و در نهایت کتواسیدوز دارند. این رژیم‌ها عبارتند از:
1. رژیم مدیترانه‌ای
رژیم مدیترانه‌ای بر اساس رژیم غذایی سنتی کشورهای حوزه مدیترانه مانند یونان، ایتالیا، فرانسه و اسپانیا است. این رژیم سرشار از غلات کامل، روغن‌های سالم مانند روغن زیتون، ماهی و صدف، و مقدار زیادی میوه و سبزیجات است.
یک مطالعه نشان داد که در فرزندان زنانی که از رژیم غذایی مدیترانه‌ای در شیردهی تغذیه می‌کردند، ابتلا به آسم دوران کودکی و سایر بیماری‌های التهابی بسیار کمتر است. همچنین مطالعه دیگری نشان داد که زنانی که در دوران بارداری و شیردهی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای پیروی می‌کردند، در دوران شیردهی چربی کمتری به دست آوردند.
2. رژیم کم کربوهیدرات
یک رژیم کم کربوهیدرات می‌تواند حاوی 130 گرم کربوهیدرات در روز باشد که بسیار بیشتر از محدودیت‌های رژیم کتو است. رژیم‌های کم کربوهیدرات ممکن است مزایای مشابه کتو داشته باشند، زیرا به بدن شما کمک می‌کنند تا مقداری از چربی ذخیره شده را برای تأمین انرژی بسوزانند. به علاوه، رژیم لو کرب خطر کمتری از نظر ایجاد کتواسیدوز دارند زیرا مصرف کربوهیدرات در آن بیشتر است.
اگر به رژیم کتو عادت دارید یا قصد دارید بعد از پایان شیردهی به رژیم غذایی خود تنوع دهید، رژیم کم کربوهیدرات ممکن است انتخاب خوبی برای شما باشد. در هر صورت تاکید می‌کنیم قبل از مشورت با متخصص تصمیم قطعی نگیرید.
3. رژیم سرخپوشان
رژیم پالئو بر اساس خوردن فقط غذاهای با کیفیت بالا و فرآوری نشده است، در حالی که از غلات، قندهای افزوده، لبنیات و حبوبات اجتناب می‌کند. رژیم غذایی بر اساس آنچه که اجداد پارینه سنگی ما می‌خورده اند است.
رژیم سرخپوشان نسبت به سایر رژیم‌ها کربوهیدرات کمتری دارد. با این حال، به اندازه رژیم‌های کتو یا کم کربوهیدرات محدود کننده کربوهیدرات نیست زیرا می‌توانید از سیب زمینی، سیب زمینی شیرین، میوه و عسل لذت ببرید.
سخن آخر
اگرچه رژیم کتو مزایای زیادی دارد؛ اما یک رژیم غذایی متعادل به خصوص در دوران حساسی مانند شیردهی بسیار سالم‌تر و مفیدتر است. از آنجایی که شما برای تغذیه کودک خود غذا می‌خورید، توصیه می‌شود تا زمانی که شیردهی به پایان نرسیده است، رژیم نگیرید. سعی کنید هر زمان که می‌توانید تمام مواد مغذی مورد نیاز خود و کودکتان را از تمام منابع سالم و مطمئن دریافت کنید.
اما اگر به دلایل موجه می‌خواهید کتو را در دوران شیردهی امتحان کنید، حتماً با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید. همچنین می‌توانید به راحتی و با خیالی آسوده از رژیم شیردهی برنافیت که به طور اختصاصی طراحی شده‌اند استفاده کنید و از مزایایی مثل داشتن پشتیبان در طول رژیم بهره ببرید.
منابع:
من رژیم دوران شیردهی برنافیت رو گرفتم راضی بودم