دلیل اصلی اسهال، ویروس یا باکتری‌ها هستند، اما گاهی برخی از غذاها نیز چنین عارضه‌ای را پدید می‌آورند. بهترین روش برای پیدا کردن غذاهای اسهال آمیز، داشتن یک یادداشت غذایی مرتب است. اگر غذاهایی را که موجب ایجاد چنین عارضه‌ای می‌شوند شناسایی کنید، می‌توانید از این مشکل جلوگیری کنید. با برنافیت دکتر کرمانی همراه باشید تا مواد غذایی اسهال زا را بشناسید.
طبق برخی از مطالعات، بیش از ۲۰ درصد مردم دچار رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده‌ی کوچک خود هستند و این بدان معناست که میزان بالایی از باکتری‌های مضر در روده‌ی کوچک آن‌ها کمین کرده‌اند. گرچه رشد بیش از حد باکتری‌ها موجب مشکلات گوارشی همچون نفخ و اسهال می‌شوند، اما بیشتر اوقات نشان دهنده‌ی علائم مجهولی چون درد و خستگی هستند.
باکتری‌های مضر، توانایی بدن شما را برای شکستن و هضم غذاها دچار مشکل میکند و موجب کمبود ویتامین و مواد معدنی می‌شود و انرژیتان را به شدت کاهش می‌دهد. اگر دچار خستگی مفرط هستید اما دلیل آن را نمی‌دانید، از پزشک خود بخواهید یک آزمایش خون از شما بگیرد تا نقایص بدنتان مشخص شود. اگر احتمال می‌دهید دچار رشد بیش از حد باکتری‌های روده‌ای شده‌اید، قدم بعدی، یک آزمایش تنفس است که میزان هیدروژن و خون شما را نشان می‌دهد (میزان بالای این دو ماده نشان دهنده‌ی رشد بیش از حد باکتری‌ها است). آنتی بیوتیک‌هایی که بتوانند باکتری‌های مضر را از بین ببرند و باکتر‌های مفید ایجاد کنند، موجب بهبود شما خواهند شد.
اسهال چیست؟
افراد زیادی سالانه دچار اسهال می‌شوند و هنگام اسهال، حرکات روده با مدفوع شل و آبکی می‌شود. افرادی که دچار اسهال می‌شوند به طول معمول ۲ الی ۳ روز درگیر هستند.
چه چیزی باعث اسهال می‌شود؟
- سوء مصرف الکل
- آلرژی به غذاهای خاص
- دیابت
- بیماری‌های روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
- خوردن غذاهایی که سیستم گوارش را ناراحت میکند
- عفونت توسط باکتری‌ها (علت بیشتر انواع مسمومیت‌های غذایی) یا سایر ارگانیسم‌ها
- استفاده بیش از حد از ملین‌ها
- داروها
- تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید)
- پرتو درمانی
- دویدن (برخی از افراد به دلایلی که مشخص نیست “اسهال دونده” می‌گیرند)
- برخی از سرطان‌ها
- جراحی‌های دستگاه گوارش
- استرس و اضطراب
- مصرف آب و غذای آلوده
- مشکل در جذب برخی مواد مغذی که به آن اسهال سوءجذب نیز گفته می‌شود؛ ممکن است افراد دارای سندروم روده تحریک پذیر، یبوست نیز در پی داشته باشند.
علائم اسهال و دل درد
- نفخ در شکم
- کرامپ
- مدفوع شل
- مدفوع آبکی
- احساس فوری که نیاز به حرکت روده دارید
- حالت تهوع و استفراغ
علائم جدی‌تر شامل:
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
- کاهش وزن
- تب
اسهال اغلب به دلیل ویروس ایجاد می‌شود تا باکتری؛ و بدون مراجعه به پزشک و با خود درمانی از بین می‌رود. اما از کجا بدانیم که چه زمانی این مشکل باید جدی گرفته شود؟ اگر شک کردید این مسمومیت به دلیل غذاییست که مصرف کرده‌اید، چه باید بکنید؟
مسمومیت غذایی با مصرف غذای آلوده ایجاد می‌شود و علائم آن نیز ممکن است به دلیل وجود آلودگی یا سمی باشد که از آن آلودگی ترشح می‌شود. ما اغلب از آلودگی که این مشکل را برایمان ایجاد کرده است، آگاه هستیم. مثلا اگر اسهال به دلیل استافیلوکوکوس اورئوس رخ داده باشد، علائم آن یک تا شش ساعت پس از مصرف غذای آلوده خود را نشان می‌دهد اما مسمومیت غذایی حاصل از سالمونلا، ای کولی و نورو ویروس، یک تا دو روز و یا حتی چند هفته پس از مصرف غذای مسموم ممکن است رخ دهد.
چه غذاهایی موجب اسهال می‌شوند؟
اگر فردی دچار ابتلا به باکتری‌های مضر شده باشد، بدن او برای رهایی از شر این عفونت به اسهال دچار می‌شود. به همین دلیل است که به آن‌ها توصیه می‌شود با مصرف مایعات فراوان آبرسانی به بدن خود را حفظ کنند. در ۲۴ ساعت اول برای آن‌ها هیچ دارویی تجویز نمی‌شود. بدن ما باید از شر این عفونت خلاص شود، اما باید به این نکته نیز توجه داشت که همه‌ی باکتری‌های موجود در روده نیز مضر نیستند.
در واقع، باکتری‌های مفید و مضر فراوانی در روده‌ی ما زندگی می‌کنند که همه برای سلامتمان مفید هستند و به هضم غذایمان کمک می‌کنند. وقتی دچار اسهال می‌شویم هم زمان با باکتری‌های مضر، باکتری‌های مفید خود را نیز از دست می‌دهیم و این بدان معناست که حتی زمانی که عفونت از بین می رود بدن ما سعی میکند به درستی غذا را هضم کند، در نتیجه اسهال همچنان ادامه خواهد داشت.
در این مرحله پزشکان برای بیماران خود داروهای ضد اسهال تجویز می‌کنند. توصیه‌ی ما نیز استفاده از پروبیوتیک برای افزایش باکتری‌های مفید می‌باشد. تنها راه کشف عاملی که موجب این علائم شده، فرستادن نمونه به آزمایشگاه برای بررسی بیشتر است.
غذا ممکن است در هر مرحله از آماده سازی آلوده شود. دلایل عمده‌ی آن ممکن است شامل خوب نپختن گوشت، گرم نکردن غذاهای از پیش پخته شده، قرار دادن غذا در دمای گرم و یا در کنار غذاهای آلوده و عدم شستن دست‌ها، پیش از مصرف غذا می‌باشد.
۱. تاثیر جایگزین‌های قند و شکر در اسهال
میان وعده‌های فاقد قند و جویدن آدامس ممکن است برای دندان‌های شما رضایت بخش به نظر برسد، اما برخی از آن‌ها حاوی جایگزین‌های قند هستند که به عنوان ملین عمل می‌کنند. شیرین کننده‌هایی همچون اسپرتیم، سوکرالوز و سوربیتول بسته به روش متابولیز آن‌ها در روده موجب نفخ و یا اسهال می‌شوند.
۲. تاثیر قهوه در اسهال
اگر هنگام صبح پس از مصرف قهوه راهی دستشویی می‌شوید، بسیار طبیعی است. قهوه در برخی از افراد موجب اسهال می‌شود. کافئین موجود در قهوه، روده را تحریک میکند تا سریع‌تر از حالت طبیعی منقبض شود، بنابراین غذا سریع‌تر حرکت میکند و به راحتی جذب نمی‌شود. حالت اسیدی قهوه نیز علائم برخی از اختلالات گوارشی را تشدید میکند.
۳. تاثیر لبنیات در اسهال
طبق آمار سازمان ملی سلامت، حدود ۵۰ میلیون آمریکایی دچار عدم تحمل لاکتوز هستند. اگر معده‌ی شما پس از مصرف شیر، ماست و پنیر قار و قور میکند، شما نیز جزء همین دسته از افراد هستید. علائم رایجی که ۳۰ دقیقه و یا ۲ ساعت پس از مصرف غذاهای حاوی لاکتوز رخ می‌دهد، شامل حالت تهوع، گرفتگی عضلات، نفخ، گاز معده و اسهال است.
۴. تاثیر گندم سفید، گندم سیاه و جو در اسهال
گلوتن که ترکیبی از پروتئین‌های موجود در دانه‌ی گندم سفید، گندم سیاه و جو می‌باشد، در برخی از افراد ایجاد نفخ و اسهال میکند، اما خبرهای خوب اینجاست که حساسیت به گلوتن بسیار نادر است. اگر نسبت به مصرف گلوتن شک دارید، به یک متخصص بیماری‌های روده و معده مراجعه کنید تا از عدم ابتلا به بیماری سلیاک اطمینان حاصل کنید. افرادی که دچار این نقص خود ایمنی هستند، هنگام مصرف گلوتن بدن آن‌ها به دیواره‌ی روده‌ی کوچک حمله کرده و آسیب‌های زیادی ایجاد میکند.
۵. تاثیر فیبر در اسهال
فیبر به حرکت سیستم گوارشی شما کمک میکند که این بسیار خوب است، اما گاهی بیش از حد موثر واقع می‌شود. مصرف فراوان فیبر بدون شک موجب اسهال می‌شود. فیبر سرشار از آب است که از یبوست جلوگیری میکند، اما اگر به یک باره به میزان فراوان مصرف شود، اثر روان کنندگی دارد.
۶. تاثیر فلفل تند در اسهال
برخی از افراد آنقدر راحت فلفل مصرف می‌کنند که انگار در حال خوردن شکلات هستند، اما معده‌ی برخی دیگر از افراد تنها با دیدن این ماده شروع به جوش و خروش میکند. تحمل افراد به غذاهای تند متفاوت است. غذاهای تند، دیواره‌ی روده و معده را تحریک میکند و موجب می‌شود غذا به آسانی از لوله‌ی گوارشی عبور کرده و مدفوع شل شود. اگر اغلب از غذاهای تند استفاده نمی‌کنید، در هنگام مصرف آن‌ها معده‌ی شما شروع به سوزش خواهد کرد.
۷. تاثیر فست فود در اسهال
فست فودها و غذاهای چرب و چیل آماده به روده‌ی شما آسیب می‌رسانند. به طور کلی هضم همه‌ی چربی‌ها سخت است، اما متهم اصلی، غذاهای چرب و سرخ شده‌ی رستوران است. البته این قضیه کمی در مورد چربی‌های مفید متفاوت است. غذاهای سرخ شده و چرب هیچ خاصیت غذایی ندارند، بنابراین اگر روده یا معده‌ی شما را اذیت می‌کنند تنها راه حل این است که حذفشان کنید.
درمان اسهال با ۴ دارو گیاهی
۱. نمک
نمک دارای سدیم می‌باشد که یک الکترولیت برای جلوگیری از کم آبی ناشی از اسهال و اسفراغ استفاده می‌شود.
۲. دارچین
۳. ریحان
ریحان حاوی خواص ضد اسپاسم است و داروی خوبی برای اسهال و استفراغ و موجب قوی‌تر شدن معده می‌شود. می‌توانید چای ریحان را روزانه با عسل چند بار مخلوط کنید.
۴. زنجبیل
زنجیبل برای درمان اسهال و استفراغ به دلیل ضد باکتری، ضد ویروسی، ضد التهابی و آنتی اکسیدانی استفاده می‌شود.
چه زمانی موقع اسهال شدن باید به پزشک مراجعه کرد؟
- درد شدید در شکم یا پایین کمر
- خون در اسهال یا مدفوع سیاه و قیری
- حالت تهوع یا استفراغ
- بعد از ۲ روز اسهال ادامه دارد
- ادرار تیره
- ضربان قلب سریع
- سردرد
- پوست خشک
- بی قراری
- گیجی
- تب بالا و یا تبی که بیش از ۲۴ ساعت طول بکشد.
آیا این بیماری مسری است؟
حتی اگر دلیل اسهال شما مسمومیت غذایی باشد بهتر است تا زمان از بین رفتن علائم، دست خود را قبل و بعد از مصرف غذا بشویید و سعی کنید برای دیگران غذا آماده نکنید.
نتیجه‌گیری
اگر اسهال شما بیش از چند روز طول کشید و این اسهال همراه با خون باشد باید به پزشک مراجعه کنید. اگر این عارضه با تب و دردهای شدید شکم همراه باشد نیز باید بررسی شود. اگر اطمینان دارید علائم شما به دلیل مصرف یک غذای آلوده در رستوران است بهترین راه ابن است که به پزشکتان اطلاع دهید تا نمونه‌ای از مدفوع شما را به آزمایشگاه بفرستد. اگر این مسمومیت غذایی جدی باشد، این نتایج به دپارتمان محلی سلامت محیط باید گزارش داده شود تا از آلوده شدن دیگر افراد جلوگیری شود.
