افسردگی یکی از بیماری بسیار شایع در جهان است و مردم زیادی را در سنین مختلف با خود درگیر کرده است. درمان افسردگی معمولاً به کمک داروهای ضد افسردگی انجام میشود، اما این داروها همیشه بی‌خطر نیستند. بسیاری از افراد به دلیل عوارض جانبی داروهای شیمیایی به دنبال جایگزین‌های طبیعی و درمان‌های گیاهی می‌گردند.شما احتمالا با داروهای بنزودیازپینی مثل دیازپام (والیوم) لورازپام (آتیوان) و آلپروزولام (زاناکس) آشنا هستید. این داروها در سرتاسر جهان به عنوان داروهای ضد اضطراب تجویز می شوند. آلپروزولام، چهارمین دارویی است که در ایالات متحده به طور گسترده تجویز شده و اصلا هم جای تعجب ندارد. در ایالتی که اضطراب به اندازه ی یک سرماخوردگی ساده، شیوع دارد این موضوع اصلا عجیب نیست. داروهای ضدافسردگی عوارض بسیاری دارد و به هیچ عنوان بصورت خودسرانه نباید مصرف شود.
مضرات داروهای ضد افسردگی
در مصرف داروهای ضد اضطراب نه تنها یک ضرر بلکه چندین ضرر وجود دارد که بهتر است قبل از مصرف به آنها توجه کنید. داروهای ضد افسردگی مانند مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI)، مهارکننده‌های MAO و ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای دارای عوارض جانبی متعددی هستند:
1.عوارض جسمی رایج
2.عوارض عصبی و روانی
- افزایش اضطراب در شروع مصرف
- بی‌قراری و تحریک‌پذیری
- احساس کرختی عاطفی
- در برخی موارد شدید، افکار خودکشی
3.وابستگی و سندرم قطع دارو
یکی از نگرانی‌های اصلی در مورد داروهای ضد افسردگی، وابستگی روانی به آنهاست. همچنین قطع ناگهانی مصرف این داروها میتواند منجر به بروز علائم ترک مانند:
- سرگیجه و حالت تهوع
- لرزش و اضطراب
- بی‌خوابی و کابوس شبانه
4.اختلال در عملکرد کبد و کلیه
مصرف طولانی‌مدت داروهای ضد افسردگی ممکن است بار اضافی بر روی کبد و کلیه وارد کند و منجر به آسیب‌هایی در عملکرد این ارگان‌ها شود و با اختلال روبه‌رو شوند.
5.تداخل با بسیاری از داروها
داروهای ضد افسردگی می‌توانند با بسیاری از داروهای دیگر مانند مسکن‌ها، ضدالتهاب‌ها، داروهای قلبی یا ضد صرع تداخل داشته باشند و اثرات خطرناکی ایجاد کنند.
این بنزودیازپین ها چگونه کار می کنند؟
بنزودیازپین ها، گیرنده های مغز را نسبت به یک ماده ی شیمیایی به نام گاما آمینوبوتریک اسید تحریک می کند که یک انتقال دهنده ی عصبی مهار کننده است و بر اضطراب، خلق و خو، خواب و حساسیت به درد تاثیر می گذارد. این داروها از نظر زمان و طول تاثیر گذاری متفاوتند.
اثرات جانبی داروهای ضد اضطراب چه می باشد؟
این داروها توانایی شما را در فکر کردن کاهش می دهند، حافظه ی شما را مختل کرده، و توانایی شما را در موقعیت های اضطراری کاهش می دهند. (مثلا در هنگام رانندگی یا کار با دستگاه های خطرناک)حتی اگر این داروها با دوز پایین نیز مصرف شوند دارای همین اثرات جانبی می باشند. به علاوه، یکی از مطالعات اخیر نشان می دهد که مصرف این داروها در طول 3 ماه خطر آلزایمر را در افراد تا 50 درصد افزایش داده است.مصرف این داروها با دوز بالا تنفس را سرکوب کرده، منجر به کما می شود. از سال 2000 تعداد اتاق های اورژانسی به دلیل مصرف این داروها تقریبا دو برابر شده است. اگر این داروها همراه با مواد مخدر مصرف شوند، اثر جانبی آنها به طور چشمگیری افزایش می یابد.
آیا مصرف داروهای ضد اضطراب ایجاد عادت می کند؟
بله. مصرف این داروها حساسیت مغز را نسبت به گاما آمینوبوتریک اسید کاهش داده، نه تنها موجب می شود فرد برای تاثیر آن مجبور به مصرف بیشتر دارو باشد بلکه در صورت عدم مصرف دچار اضطراب شدید می شود.ممکن است قطع مصرف این داروها بسیار سخت و همراه با علائم شدیدی چون بی خوابی، کج خلقی، افزایش اضطراب، درد و بی قراری باشد. بیماران در سم زدایی از مصرف این داروها همراه با مواد مخدر بیشتر از سم زدایی عوارض مربوط به الکل جان خود را از دست می دهند.
قویترین داروی گیاهی ضد افسردگی
جایگزین های طبیعی و گیاهی برای درمان افسردگی
با استفاده از راهکارهای طبیعی ناحد بسیار زیادی میتوان از افسردگی های خفیف تا متوسط زا درمان کرد و از بروز آن نیز جلوگیری کرد. در ادامه چند مورد از این راهکارها را بررسی خواهیم کرد.
1.ورزش منظم
مطالعات و تحقیقات انجام شده نشان میدهد که انجام ورزش هایی مانند پیاده روی، یوگا، مدیتیشن و رقص میتواند باعث افزایش ترشح هورمون های سروتونین و اندورفین شوند و به بهبود خلق و خو و ایجاد حس بهتر کمک کنند.
2.مدیتیشن
انجام تمرینات مدیتیشن و ذهن خوانی و تمرکز بر زمان حال، باعث میشود تا میزان استرس و اضظزاب کاهش یابد و همچنین از حجم افکار بیهوده و نشخوار ذهنی کاسته شود و به بهبود افسردگی کمک کند.
3.تغذیه سالم
داشتن یک تغذیه سالم و سرشار از مواد مغذی که به بهبود و پیشگیری افسردگی کمک میکند از واجبات است و حتما باید در برنامه غذایی خود گنجاده شود. برخی از مواد غذایی موثر مانند :
- مواد غذایی حاوی امگا 3: مانند ماهی چرب، گردو و دانه چیا
- مواد غذایی حاوی اسید فولیک: مانند عدس، جگر و تخم مرغ
- موادغذایی حاوی منیزیم: مانند سبزیجات برگ سبز و بادام
4. گیاهان دارویی مؤثر در درمان افسرگی
برخی از گیاهان دارویی در درمان و یا پیشگیری از افسردگی های خفیف و متوسط موثر هستند مانند:
۱. گل راعی
- مکانیسم اثر: مهار بازجذب سروتونین، دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز.
موارد مصرف: افسردگی خفیف تا متوسط.
مزایا: اثر مشابه با داروهای SSRI در برخی مطالعات.
عوارض احتمالی: حساسیت به نور، خشکی دهان، خستگی.
تداخلات دارویی: با داروهای ضدافسردگی، ضدبارداری، ضدصرع، داروهای پیوند اعضا و ضدویروس‌ها.
۲. زعفران
- مکانیسم اثر: افزایش سطح سروتونین و دوپامین.
مزایا: نشاط‌آور، ضد استرس، مؤثر در افسردگی خفیف تا متوسط.
دوز معمول: ۱۵–۳۰ میلی‌گرم عصاره در روز.
عوارض: در دوز بالا میتواند سمی باشد، در بارداری منع مصرف دارد.
۳. سنبل‌الطیب
مکانیسم اثر: اثر بر گیرنده‌های GABA، کاهش اضطراب و بهبود خواب.
موارد مصرف: بی‌خوابی، اضطراب، استرس.
مزایا: آرام‌بخش طبیعی، کمک به خواب شبانه.
عوارض: خواب‌آلودگی، سردرد، در مصرف زیاد اختلال گوارشی.
۴. بابونه
مکانیسم اثر: کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی از طریق گیرنده‌های GABA.
موارد مصرف: اضطراب، بی‌خوابی، خلق پایین.
مزایا: آرام‌بخش، ضدالتهاب، مناسب برای مصرف شبانه.
عوارض احتمالی: واکنش آلرژیک در افراد حساس به گیاهان خانواده کاسنی.
۵. رهودیولا
- مکانیسم اثر: تطابق با استرس (Adaptogen)، افزایش انرژی و تمرکز.
موارد مصرف: خستگی ذهنی، اضطراب، افسردگی خفیف.
مزایا: افزایش تمرکز و انگیزه، بدون خواب‌آلودگی.
عوارض: بی‌قراری خفیف در دوز بالا.
۶. آشواگاندا
مکانیسم اثر: کاهش سطح کورتیزول (هورمون استرس).
موارد مصرف: اضطراب، استرس مزمن، اختلالات خلقی.
مزایا: افزایش انرژی، تعادل هورمونی، بهبود کیفیت خواب.
عوارض: در دوز بالا مشکلات گوارشی، در بارداری منع مصرف دارد.
نتیجه گیری
گرچه داروهای ضد افسردگی می‌توانند برای برخی افراد مؤثر باشند، اما عوارض جانبی جدی و خطرات بلندمدت آنها را نمی‌توان نادیده گرفت. خوشبختانه، روش‌های طبیعی و گیاهی زیادی وجود دارند که می‌توانند بدون عارضه، به بهبود خلق‌وخو و کاهش علائم افسردگی کمک کنند. مهم‌ترین نکته این است که این روش‌ها به شکل اصولی، منظم و با آگاهی استفاده شوند.
