مصرف چربی های اشباع شده ، خوب یا بد؟

اگر یکی از طرفداران غذاهای فاقد چربی هستید، باید در مورد این طرز فکرتان تجدید نظر کنید. طرز فکری که همه ی چربی ها را دشمن درجه 1 سلامت می داند، دیگر منسوخ شده است. چربی ها برای تامین انرژی بدن، گرم نگه داشتن و تولید سلول ها و هورمون ها ضروری به نظر می رسند. چربی های سالم برای مغز، قلب و جذب ویتامین ها بسیار مفید هستند. هرچند، تفاوت بسیاری بین چربی های سالم و ناسالم وجود دارد و باید با برنامه ی غذایی شما تطبیق داده شوند. مطالب زیر برای آگاهی از مصرف چربی ها و انواع آن بسیار مفید می باشد. همچنین برای اینکه بدانیم برای لاغری چه چیزهایی را حذف کنیم مقاله مربوطه را مشاهده کنید.

آیا چربی ها دشمن درجه یک سلامتی هستند؟

چربی های ترانس= بد

چربی های ترانس، تنها چربی هایی هستند که تمام متخصصان تغذیه مصرف آن را ممنوع کرده اند. بیشتر چربی های ترانس در برنامه ی غذایی ما با افزودن روغن های هیدروژنه و نیمه هیدروژنه و به طور مصنوعی ساخته شده اند. این چربی ها در غذاهای فرآوری شده استفاده می شوند تا موجب دوام آنها در طولانی مدت شود. آنها در فست فود، کره ی بادام زمینی فرآوری شده، چاشنی، کراکر، آب نبات، چیپس، مافین، کوکی، کیک، مارگارین و حتی نان یافت می شوند. حتی اگر بر روی محصولات فرآوری برچسب فاقد چربی های ترانس خورده باشد، باز هم نباید به آنها اعتماد کرد چرا که بسیاری از سازندگان اجازه ی زدن برچسب چربی های ترانس را ندارند.

اما چرا مصرف این چربیها با محدودیت همراه است؟ چربی های ترانس میزان کلسترول بد را در خون افزایش و میزان کلسترول خوب را کاهش می دهد. همچنین موجب التهاب در بدن می شود و برای قلب نیز مضر هستند.

خوشبختانه در حال حاضر میزان این چربی ها کاهش یافته است. بهترین راه این است که از وجود آنها در غذای خود آگاه باشید. برای این کار می توانید لیست تشکیل دهنده ی مواد غذایی را مطالعه کنید. اگر بر روی آنها برچسب هیدروژنه یا نیمه هیدروژنه خورده بود، از مصرف آنها خودداری کنید.

چربی های اشباع= نه خیلی بد

چربی های اشباع (به جز روغن نخل و روغن نارگیل) نیز همانند چربی های ترانس در دمای اتاق جامد هستند. این چربی ها بیشتر در تکه های چرب گوشت، کره، لبنیات پرچرب، پنیر، محصولات پخته شده، آبنبات، غذاهای سرخ شده و فرآوری شده یافت می شوند. چربی های اشباع بیشتر از کلسترول واقعی موجود در غذاها بر روی سطح کلسترول خون شما موثر است. کلسترول خون بالا موجب بسته شدن رگ های خونی، حمله و سکته ی قلبی می شود.

با بیان این مطالب ممکن است نظر شما نسبت به چربی های اشباع تغییر کند. مطالعات نشان داده است که چربی های اشباع، کم خطرتر از چیزی است که ما در گذشته تصور می کردیم. چربی های اشباع (به تنهایی نه)، همراه با مصرف کربوهیدرات هایی با شاخص گلیسمی بالا موجب افزایش سطح کلسترول می شود.

گرچه نیاز به مطالعات بیشتری احساس می شود، اما متخصصان معتقدند که زنان نباید بیش از 7% کالری روزانه ی خود را از چربی های اشباع دریافت کنند. طبق یک رژیم غذایی 2000 کالری، این میزان برابر 16 گرم یا 140 کالری می باشد. اگر دچار کلسترول هستید یا سابقه ی بیماری های قلبی در اعضای خانواده ی شما وجود دارد، بهتر است تنها 5 تا 6% (حدود 120 کالری یا 13 گرم) کالری خود را از این چربی ها به دست آورید.

یک قطعه ی باریک راسته ی گوشت قرمز دارای 6 گرم چربی اشباع و البته آهن، ویتامین های گروه B و پروتئین می باشد، اما غذاهای چرب فرآوری شده دارای تمام گزینه های بد می باشد.

چربی های غیر اشباع پلی = خوب

چربی های غیر اشباع پلی به دو صورت وجود دارند: امگا 6 و امگا 3. هر دوی این چربی ها سطح کلسترول های مضر را کاهش می دهند و بدن ما قادر به تولید آنها نیست، بدین معنا که ما باید آنها را از غذاها دریافت کنیم. توصیه کارشناسان برای مصرف امگا 3، پنج برابر امگا 6 می باشد. برای اینکه از میزان تعادل آنها در بدن خود اطمینان حاصل کنید، می توانید امگا 3 بیشتری به رژیم غذایی تان بیافزایید.

امگا 6

می توانید امگا 6 خود را از مواد غذایی مثل گل خشت، ذرت، گل آفتابگردان، روغن سویا و مارگارین و برخی از چربی ها مثل مایونز، سس سالاد و تخمه ی آفتابگردان و حتی برخی از غذاهای چرب (که با این روغن ها پخته شده اند) به دست آورید. زنان نباید بیش از 2% از کالری روزانه ی خود را از این چربی ها دریافت کنند. در یک رژیم غذایی 2000 کالری، این میزان معادل 6 گرم یا 2 قاشق غذاخوری مارگارین است.

امگا 3

امگا 3 بیشتر در سالمون، گردو، بذر کتان، ماهی تن آلباکور، توفو، شاه ماهی و ساردین یافت می شود. مصرف این مواد موجب کاهش التهاب، خطر بیماری های قلبی، افزایش حافظه، کارکرد مغز و رشد نوزادان (به خصوص مغز آنها) می شود. مصرف این چربی ها از افزایش اسیدهای چرب جریان آزاد به نام تری گلیسریدها نیز جلوگیری می کند.

چربی های غیر اشباع مونو= عالی

چربی های غیر اشباع مونو منابع گیاهی عالی چربی در یک برنامه ی غذایی سالم هستند. شما می توانید این چربی را در انواع آجیل (که دارای چربی های غیر اشباع پلی نیز هستند)، دانه ها، بیشتر روغن های گیاهی مثل روغن زیتون، کره ی بادام زمینی، گل خشت، کنجد، بذر کتان، دانه ی انگور و روغن کانولا بیابید. این چربی ها، نه تنها کلسترول های مضر را کاهش می دهد، بلکه موجب افزایش کلسترول های مفید نیز می شود.

چه نکته ی خوب دیگری در مورد چربی ها وجود دارد؟

هم چربی های غیر اشباع مونو و هم چربی های غیر اشباع پلی، دارای مزایای زیادی برای بدن می باشند. آنها به شما کمک می کنند تا:

ویتامین ها را جذب کنید

چربی های سالم به بدن شما کمک می کند تا ویتامین های محلول در چربی A, E, D, K را جذب کنید. اگر سالاد خود را بدون سس های فاقد چربی، آجیل یا روغن مصرف کنید، خاصیتی برای شما نخواهد داشت. افزودن مقداری روغن زیتون، آجیل یا حتی پنیر به جذب مواد غذایی در بدن شما کمک خواهد کرد.

احساس سیری کنید

چربی ها دیرتر از کربوهیدرات در بدن شما شکسته می شوند، بنابراین برای مدت طولانی تری شما را سیر نگه می دارند.

قند خون خود را کنترل کنید

چربی ها سطح قند خون شما را ثابت نگه می دارند و هنگامی که غذاهای حاوی کربوهیدرات مصرف می کنید از افزایش آنها در بدن شما جلوگیری می کنند. اگر تکه ای نان را به تنهایی مصرف کنید، قند خون شما افزایش می یابد اما اگر یک قاشق غذاخوری روغن زیتون به آن اضافه کنید، دیگر مشکلی ایجاد نخواهد کرد. چرا که چربی ها، روند شکسته شدن کربوهیدرات و شکر را در لوله ی گوارشی شما کاهش می دهد که بسیار برای بدن مفید است.

اشتهای خود را کنترل کنید

علاوه بر ایجاد احساس سیری و جلوگیری از افزایش قند خون، این چربی ها به غذای شما طعم بهتری می دهند و شما را برای مدت بیشتری سیر نگه می دارند.

وزن خود را کاهش دهید

از آنجا که چربی های سالم پرکننده و راضی کننده هستند، موجب می شوند میزان کمتری از آنها را مصرف کنید. بر خلاف تصور عمومی که تمام چربی ها موجب افزایش چربی های بدن می شود، باید خاطر نشان کرد که مصرف آنها رضایت بخش است و موجب کاهش مصرف کلی کالری در شما می شود.

بنابراین چه میزان چربی را باید در برنامه ی غذایی خود بگنجانیم؟

آیا میزان ماکسیمم یا مینیموم برای مصرف چربی های سالم وجود دارد؟ گرچه توصیه ی متخصصان بر دریافت تنها 30% از کالری ها از طریق چربی می باشد، اما در مورد چربی های سالم این موضوع فرق می کند. باید به خاطر داشته باشید که غذاهای پرچرب دارای کالری زیادی نیز می باشند (هر گرم از آنها دارای 9 کالری می باشد (در حالیکه پروتئین ها و کربوهیدرات ها دارای 4 کالری می باشد). بنابراین اگر می خواهید وزن خود را کاهش دهید، به میزان پروتئین مصرفی خود توجه کنید. توصیه برخی از متخصصان بر دریافت 20% از کالری ها (روزانه حدود 60 گرم) از امگا 3 و چربی های اشباع شده ی مونو در یک رژیم غذایی 2000 کالری می باشد.

هر شخصی که به مواد غذایی علاقه داشته باشد، می داند که چربی های اشباع شده برای ما بد هستند. این چربی ها به عروق خونی می چسبند و موجب حمله ی قلبی می شوند. در طول سال های اخیر، افراد از  پرسیدن سوال هایی در مورد سلامت چربی های اشباع شده اجتناب کردند. در حقیقت دستورالعمل های غذایی آمریکایی ها که هرم غذایی شان بر اساس آن تشکیل شده بود در سال های اخیر تغییر کرد. آمریکایی ها از تاکید بر اهمیت خوردن یک رژیم غذایی کم کالری اجتناب کردند. آنها در حال حاضر مصرف قند و شکر خود را محدود کردند و دیگر کلسترول را چیز بدی نمی دانستند، اما همچنان بر محدودیت استفاده از چربی های اشباع شده تاکید دارند.

مصرف چربی های اشباع شده تا چه میزان اشکالی ندارد؟

انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که نباید بیش از 5 تا 6 درصد کالری ها-معادل 12 گرم چربی اشباع شده برای فردی که روزانه 2000 کالری مصرف می کند- از چربی های اشباع شده تامین شود. دستورالعمل های غذایی 2015 آمریکایی ها توصیه می کند، بهتر است روزانه 10 درصد کالری معادل 22 گرم چربی اشباع شده کمتر دریافت شود.

آیا می دانستید که یک قاشق سوپخوری شامل 2 گرم چربی اشباع شده می باشد؟

تصور ما این است که چربی های اشباع شده تنها در گوشت های چرب، محصولات لبنی پرچرب و روغن نارگیل یافت می شود اما تمام چربی ها ترکیبی از چربی های مختلف از جمله چربی های اشباع شده است. بنابراین مصرف غذاهایی که حاوی حداقل چربی اشباع شده باشد بسیار مضر است.

از طرف دیگر خوردن غذاهایی که شامل تمام مواد مغذی باشند ولی دارای حداقل چربی اشباع شده باشند نیز بسیار مشکل است.

پس راه چاره چیست؟

 گرچه مصرف بیش از حد چربی های اشباع ممکن است برای افراد بد باشد، اما شواهدی که دال بر بد بودن آنها می باشد دارای پایه و اساس محکمی نیست.

چگونه به این نتیجه رسیدیم که چربی های اشباع شده خوب نیستند؟

این موضوع، نتیجه ی جنگ بین دانشمندان در اواسط قرن بیستم بود. در آن زمان هیچ مدرکی دال بر اینکه چربی های اشباع شده موجب بیماری های قلبی می شوند نبود و بیشتر آنها اشتباهات محضی داشت. برای مثال در یک آزمایش، گروه چربی های اشباع شده شامل گروه وسیعی از سیگاری ها بود.

مطالعات گذشته نشان داد که وقتی افراد، چربی های اشباع را با روغن های مایعی چون روغن ذرت می خوردند کلسترول آنها کاهش می یافت. براین اساس، افراد نتیجه گرفتند کسی که چربی های اشباع مصرف می کند کمتر در معرض بیماری های قلبی هستند.

برای این به اصطلاح رژیم غذایی قلب، طرفداران و مخالفانی وجود داشت که در نهایت دسته ای که مخالف چربی های اشباع بودند برنده شدند. اگر به تاریخچه ی علمی مبارزه با مواد غذایی مضر برای قلب علاقه دارید این سه کتاب را مطالعه کنید:

• مرگ با هرم غذایی (2014) نوشته ی دنیس مینجر
• کالری های خوب، کالری های بد (2007) نوشته ی گری تابس
• سورپریز بزرگ چربی (2014) نوشته ی نینا تیکولز

از آن زمان به بعد چه اتفاقی افتاد؟

تحقیقات و آزمایش های زیادی در این پنجاه سال یعنی از زمانی که دانشمندان در این گفت و گو برنده شدند، صورت گرفته است. بنابراین ممکن است تصور کنید با گذشت زمان، صحت مضرات چربی های اشباع بر روی بیماری ها و سکته ی قلبی ثابت شده است. اما اینطور نیست.

کریستوفر رمزدن: یک شرلوک هلمز دانشمند

دکتر کریستوفر رمزدن، نظر دیگری نسبت به این وضعیت دارد. او به جای اینکه مطالعه ی جدیدی انجام دهد، مطالعات گذشته را که به آنها توجه زیادی نمی شد مورد بررسی قرار داد. رمزدن به بررسی مطالعه ای پرداخت که در آن 9000 نفر به مدت چهار سال و نیم مورد تحقیق قرار گرفته بودند. این افراد در بیمارستان بستری شده بودند بنابراین رژیم آنها به سختی کنترل می شد. در این مطالعه به یک گروه، رژیم غذایی نرمال داده شد و در گروه دیگر چربی های اشباع شده با چربی هایی با حلقه های اشباع نشده (مثل امگا 6) جایگزین شد. از آنجا که تنها یک نشریه از این مطالعه ی بزرگ بیرون آمده بود، رمزدن به اطلاعات دیگری که ممکن بود از این مطالعه حاصل شود علاقه مند بود.

از میان افرادی که در طول مطالعه زنده نماندند، افرادی که بالای 65 سال سن داشتند و جزء گروه چربی های اشباع شده ی پایین تری بودند بیشتر جان خود را ازدست دادند.

رمزدن گزارش هایی نیز در مورد کالبد شکافی 30 درصد از افرادی که در طول مطالعه، جان خود را از دست داده بودند به دست آورد. او دریافت در میان افرادی که کالبد شکافی شده بودند، 22 درصد از آنها که رژیم غذایی نرمال داشتند دچار بیماری قلبی و 41 درصد از افرادی که در گروه چربی های کم اشباع بودند جان خود را از دست دادند.

آیا این نتایج نشان می دهد که چربی های اشباع خوب هستند؟

نتایجی که از مطالعات بالا برآمد ممکن است ما را به این تصور بیاندازد که چربی های اشباع در رژیم غذایی ما نه تنها بد نیست بلکه خوب هم هست.

در اینجا برخی از افکار و احتمالات در مورد چربی های اشباع بیان شده است:

• ما اغلب از چربی های اشباع طوری صحبت می کنیم انگار که چربی های اشباع تنها یک چیز است. اما در واقع چربی های اشباع زیادی وجود دارند. بسیاری از آنها به اشکال مختلفی در بدن استفاده می شوند، (مثل: تریگلیسرید با زنجیره ی متوسط)
• چربی های اشباع پایدار ترند و کمتر از چربی های دیگر در معرض اکسیداسیون می باشند. شاید ضرر آنها وقتی باشد که چربی های دارای حلقه ی اشباع نشده به رژیم خود اضافه کنیم و دلیل آن، این می تواند باشد که خیلی راحت اکسید می شوند و آثاری منفی بر روی بدن بر جای می گذارند.
• روغن هایی که برای تولید چربی های دارای حلقه ی اشباع نشده به کار می روند سرشار از چربی های امگا 6 هستند که دارای آثار التهابی در بدن می باشند.
• گروهی از دانشمندان در هلند مطالعات مربوط به چربی های اشباع را آنالیز کردند و چنین فرضیه ای ساختند: چربی های اشباع اغلب خنثی است اما اگر با یک رژیم سرشار از کربوهیدرات یا غذاهای فرآوری شده مصرف شود آثار منفی به دنبال خواهد داشت. ایده ی دیگری که آنها و دیگران پیشنهاد دادند این بود که افراد با سندروم متابولیک یا التهاب مزمن به چربی های اشباع واکنش منفی نشان می دهند.
• این مطلب مرا به یاد یافته های گروه دکتر جف انداخت که وقتی رژیمی سرشار از کربوهیدرات داریم، بدن یک چربی اشباع خاصی تولید می کند که ممکن است بسیار خطرناک باشد.
• ممکن است هر فردی به چربی های اشباع به گونه ی خاصی پاسخ دهد. به خصوص برخی از افراد مبتلا به جهش ژنتیکی ممکن است پاسخ بهتری به چربی های اشباع در رژیم غذایی خود پاسخ دهند.

حتماً بخوانید: چگونه غذاهای فرآوری شده را از زندگی حذف کنیم؟