انواع اختلالات خوردن
اختلالات تغذیه‌ای اشکال و انواع مختلفی دارد و هرکدام به گونه ای روی تغذیه و عادت های غذایی فرد اثر می گذارد. در ادامه به انواع این اختلالت می‌پردازیم:
1.پرخوری
پرخوری نوعی اختلال عصبی است که ممکن است هر شخصی در هر سنی دچار این مشکل شود. در این نوع از اختلال افراد غذای بسیار زیادی را در زمان بسیار کم میل می کنند و هیچ نظارت و محدودیتی برای خود ایجاد نمی کنند. این افراد حتی در زمان هایی هم که گرسنه نیستند باز هم اقدام به خوردن غذا و ریزه خواری می کنند.این افراد برای جبران میزان غذای مصرف شده و کالری اضافه از روش های پاکسازی استفراغ و یا ورزش کردن استفاده نمیکنند. در این اختلال فرد احساس از دست دادن کنترل در خوردن را دارد. این افراد دچار اضافه وزن می شوند اما مواردی هم وجود دارد که با وزن نرمال دچار مساله پرخوری هستند.
2.پرخوری عصبی (بولیمیا)
در این اختلال افراد بصورت دوره‌ای دچار اختلال در خوردن می شود و به میزان بسیار زیادی غذا و کالری مصرف می کند و هیچ کنترلی روی میزان خوراک و غذای خود ندارد و تا جایی غذا می خورد که دچار معده درد شود. این افراد برای جبران میزان کالری مصرفی و کاهش عذاب وجدان خود کارهایی از قبیل استفراغ عمدی، روزه داری ، تنقیه، مصرف مواد ملین یا ورزش بیش از حد سعی در پاکسازی کالری مصرف شده دارد. در این نوع از اختلال افراد دارای نوسانات شدید وزنی می شوند که در صورت درمان نکردن ممکن است دچار بیماری نیز بشوند.
3.بی اشتهایی عصبی (آنورکسیا)
این نوع اختلال رایج‌ترین بیماری در اختلالات تغذیه ای است. در این نوع اختلال فرد تصویر نادرستی از بدن خود دارد و از خوردن فراری است و ترس شدیدی از اضافه وزن دارد و با کاهش وزن شدیدی روبه رو می شود.شخص مبتلا به بی اشتهایی عصبی معمولا خود را دارای اضافه وزن می داند حتی اگر از وزن نزمالی برخوردار باشد همچنان می‌خواهد که لاغرتر شود. بیماری بی‌اشتهایی عصبی میتواند تهدیدکننده زندگی باشد. این بیماران معمولا با ورزش زیاد، استفراغ بعد از غذا یا محصولات رژیمی وزن خود را کاهش می‌دهند. اگر فرد مبتلا به این نوع اختلال درمان نشود ممکن است حتی به اندام های حیاتی او آسیب وارد شود.
پیشنهاد برنافیت: بی اشتهای عصبی و علل و درمان آن
4.بی اشتهایی
در این نوع اختلال افراد حداقل نیاز های بدن خودرا تامین نمی کنند و از خوردن فراری هستند و این اختلال در کودکان بسیار شایع می باشد اما ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد و یا حتی فرد در بزرگسالی به این اختلال بی اشتهایی مبتلا شود. در این افراد علت بی اشتهایی ترس از اضافه وزن نیست. این افراد از خوردن و تست کردن هرگونه غذایی که طعم، مزه، رنگ و بوی خاصی دارد دوری می کنند. این افراد بدلیل تامین نشدن نیازهای اساسی بدن اصولا دچار مشکلات جسمی و بیماری می شوند.
5.هرزخواری
در این نوع اختلال افراد تمایل دارن که موادی غیر از مواد غذایی مصرف کنند یعنی افراد مبتلا به اختلال هرزخواری تمایل به خوردن موادی مثل یخ، کاغذ، گچ، خاک، صابون، مو و مواد دیگری دارد. این افراد بدلیل این اختلال و مصرف موادی که برای سلامتی انسان خطر دارد و در معرض خطرها و صدمات جبران ناپذیری قرار می گیرد ممکن است مبتلا به بسیار یاز بیماری های عفونی و گوارشی شود. هرشخصی با هرگوه سنی می تواند به این اختلال دچار شود. اما بیشتر در کودکان، زنان باردار یا افراد دارای ناتوانی ذهنی این اختلال ایجاد میشود.این بیماران در معرض مسمومیت، عفونت، صدمه به روده و کمبودهای تغذیه‌ای قرار دارند. براساس نوع ماده ای که استفاده می کنند، این بیماری حتی میتواند کشنده باشد.
علل ایجاد اختلالات خوردن
علل اختلال خوردن براساس نوع اختلال ممکن است متفاوت باشد اما کارشناسان معتقدند که میتواند در کل ترکیبی از عوامل مختلف زیستی، روانشناختی و محیطی می باشد:
1.عوامل زیستی و ژنتیکی
تحقیقات نشان داده است که عوامل وراثتی و پیشینه اختلال خوردن در خانواده می تواند درصد ابتلا به این اختلال و ریسک آن را افزایش دهد . همچنین عواملی مانند تغییر در سطح هورمون‌ها و یا انتقال دهنده های عصبی مانند سروتنین، نورآپیدئین و دیگر انتقال دهنده‌های عصبی ممکن است در تنظیم میزان اشتها ، احساس گرسنگی و سیری و میزان خوردن غذا نقش داشته باشند.
2.اختلالات روانشناختی
اختلات روانی مانند افسردگی، اضطراب،اتفاقات، استرس، مشکلات و فشارهای عاطفی و اختلال شخصیت ممکن از دربروز اختلالات خوردن و تشدید شدن آن نقش کمک کننده ای داشته باشد. همچنین ممکن است افراد تحت تاثیر صحبت اطرافیان و انتقادات بسیار راجب ظاهر و فشارهی اجتماعی قرار بگیرد و تفکر و نگرش اشتباه راجب بدن و اندام های خود پیدذا کنند و درنهایت دچار اختلالات درخوردن بشوند.
3.عوامل محیطی و فرهنگی
رسانه های اجتماعی وجامعه امروزه استاندارهای زیبایی ناهنجاری را گسترش داده اند و تبلیغ می کنند و در ایجاد نگرش منفی و نادرست افراد نسبت به وزن و اندام خود بی تأثیر نمی باشد که این نگرش و تفکر اشتباه می تواند زمینه ساز اختلالات خوردن شود و فرد دچار اضافه وزن ویا کاهش وزن شود و آسیب های جبران ناپذیری به بدن خود وارد کند. همچنین می توان به اثرگذاری خانواده‌ها با فرهنگ های مختلف برروی فرزندان خود و میزان فشاری که برروی او می گذارد برای بدست آوردن موفقیت و یا هرگونه آیتم دیگری منجر به فشار و ایجاد استرس و مشکلات دیگری در فرد شود و زمینه ساز اختلالات خوردن در او شود.
علائم اختلالات خوردن
علائم جسمانی
- افزایش یا کاهش شدید وزن
- اختلالات و مشکلات گوارشی
- اختلالات قلبی
- اختلالات هورمونی
- اختلالات پوستی
علائم روانشناختی
- اختلال در تصویر از بدن و احساس نارضایتی از ظاهر خود
- احساس گناه و شرم در مواقع پرخوری و بی اشتهایی
- اضطراب افسردگی و انزوای اجتماعی
عوارض اختلالات خوردن
همانطور که گفته شد عوارض اختلالات خوردن به دو صورت جسمانی و روانی اتفاق می افتند و تنها به مسائل خوردن و آشامیدن ختم نمی شود در ادامه انواع عوارض جسمانی و روانی اختلالات را برمی شماریم:
پیشنهاد برنافیت: علت پرخوری شبانه و راه جلوگیری از آن
عوارض جسمانی
- اختلالات قلبی و عروقی: اختلال در عملکرد الکترولیت ها و عدم تعادل آن مانند (پتاسیم،سدیم و منیزیم) باعث اختلال در ریتم قلب می شود همچنین در افراد مبتلا به اختلال کم خوری و بی اشتهایی افت فشارخون و کاهش غیرطبیعی ضربان قلب رخ می‌دهد. کاهش وزن شدید غیراصولی و بصورت اختلال موجب تحلیل عضلات بدن و همچنین عضلات قلب می شود و در دراز مدت ممکن است باعث نارسایی قلبی شود.
- کمبود مواد مغذی: در اختلالات خوردن مانند بی اشتهایی و کم خوری بدلیل اینکه مواد معدنی و مغذی لازم و ضروری به میزان کافی به بدن نمیرسد فرد دچار کمبودهای بسیاری و بیماری میشود و بدلیل نرسیدن مواد غذایی کافی به بدن فرد دچاز نارسایی سیستم ایمنی، کم خونی و سایر مشکلات متابولیکی میشود و به سلامت او آسیب وارد میشود.
- آسیب به دستگاه گوارش: در اختلال پرخوری فرد بدلیل استفراغ های مکرر به مرور زمان به مری، لثه ها و دندان هایش آسیب وارد میشود و هم چنین دچار رفلاکس معده می شود. همچنین درحالت پرخوری بدلیل حجم زیاد غذا که وارد معده میشود ممکن است به گوارش و معده نیز آسیب وارد شود.در اختلال کم خوری نیز فرد ممکن به مرور زمان دچار مشکل دفع شود. هم چنین در اختلال کم خوری بدلیل نرسیدن فیبر کافی به بدن فرد با مشکل یبوست روبه رو میشود.
- اختلالات هورمونی: زمانی که نوع و میزان تغذیه افراد درست و اصولی نباشد و بااختلال روبه‌رو شود این اختلال به ترشح میزان هورمون ها اثر می گذارد و تغییر در سطح هورمون ها منجر به ناباروری، کاهش تراکم استخوان و سایر مشکلات جسمانی شود برای مثال در اختلال کم خوری و بی اشتهایی بدلیل کاهش میزان لازم چربی بدن به مرور زمان که ادامه پیدا کند منجر به قطع قاعدگی و یا مشکلات باروری میشود.کاهش استروژن و کلسیم باعث شکنندگی استخوان‌های بدن میشود. دراختلال پرخوری بدلیل افزایش وزن و چاقی فرد مقاوم به انسولین میشود و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 افزایش می‌یابد.
- مشکلات کلیوی و ادراری: در اختلالات خوردن بدلیل نرسیدن پروتئین کافی، کم آبی و استفاده زیاد از ملین ها منجر به نارسایی کلیه میشود هم چنین کمبود آب و عدم تعادل الکترولیت ها باعث ایجاد سنگ کلیه میشود.
- مشکلات مو و پوستی: کاهش شدید مواد مغذی، معدنی و ویتامین های لازم بدن به ویژه ویتامین A، روی و آهن باعث شکنندگی پوست، ایجاد خشکی و کاهش رطوبت آن میشود. هم چنین در کم خوری بدلیل نرسیدن مواد مغذی به بدن موها شکننده می شوند و همچنین فرد مبتلا به اختلال کم خوری و بی‌اشتهایی با ریزش مو شدید و نازک شدن تارهای مو مواجه میشود.
عوارض روانی و اجتماعی
- افسردگی و اختلالات خلقی: اکثر افراد مبتلا به اختلالات خوردن دچار افسردگی هستند و با یأس و ناامیدی، بی ارزشی، کاهش انرژی و مشکلات خواب هستند. در کم خوری عصبی و پرخوری عصبی فرد پس از خوردن غذا دچار حس گناه میشود ودر یک چرخه معیوب برای ازبین بردن این حس میشوند واعما و رفتارهای نادرستی از خود بروز می‌دهند.
- اضطراب و وسواس فکری-عملی: افراد مبتلا به اختلال خوردن دچار وسواس فکری-عملی (OCD) میشوند و رفتارهایی مانند شمارش وسواس گونه کالری مصرفی، تنظیم دقیق وعده های غذایی و یا اجتناب از برخی غذاها را از خود نشان می‌دهند. نگرانی افراطی درباره وزن بدن، میزان کالری مصرفی و تصویری که از بدن و اندام های خود دارند میتواند منجر به اضطراب فراگیر (GAD) شود.
- اختلالات شخصیت: در میان افراد مبتلا به اختلالات خوردن اختلالات شخصیت مرزی (BPD) و اختلالات شخصیت وسواسی-جبری (OCPD) شایع است. در میان افراد مبتلا به اختلالت شخصیت مرزی پرخوری یا استفراغ کردن ممکن است راهی برای مقابله با استرس های شدید و نوسانات خلقی باشد.در میان افرادی که مبتلا به کم خوری عصبی هستند اقدام به خودآزاری و داشتن افکار خودکشی بسیار بیشتر است.
- اختلال در روابط اجتماعی-شغلی: افرلدی که مبتلا به اختلالات خوردن هستند ممکن است از حضور درجمع هایی که برای سرو غذا تشکیل میشود و یا درنهایت به خوردن ختم میشود اجتناب کنند و درنهایت منجر به انزوای احتماعی این افراد می شوند. همچنین این افراد ممکن است که برای کاهش حس گناه و یا جبران پرخوری خود به مواد مخدر و الکل و استفاده از قرص های لاغری روی بیاورند.مطالعات نشان داده که مصرف مواد مخدر در افراد مبتلا به پرخوری عصبی بیشتر از سایرین می‌باشد.کاهش تمرکز و انرژی ناشی از سوءتغذیه و نرسیدن میزان لازم و کافی مواد غذایی به بدن بر عملکرد تحصیلی و شغلی فرد تأثیر منفی گذاشته و باعث کاهش بهره‌وری او میشود.
درمان اختلالات خوردن
درمان اختلالات خوردن اصولا با یک روش امکان پذیر نیست و نیازمند مداخلات و روش های چند بعدی می‌باشد که فرد مبتلا به اختلالات خوردن باید از ترکیب راه های روان درمانی،درمان دارویی، مشاوره تغذیه ای و در موارد حادتر و جدی تر حتی باید مداخلات پزشکی صورت بگیرد تا این اختلال از ریشه درمان شود.
- درمان های روان درمانی: با استفاده از روش درمان شناختی-رفتاری (CBT) می توان با رویکرد تغییر الگوهای فکری و رفتاری نادرست به رفتاری درست و سالم تبدیل کرد. هم چنین در این مسیر درمان خانواده محور تأثیر بسزایی دارد زیرا در این مسیر فرد مبتلا به اختلالات خوردن به حمایت و همراهی خانواده نیاز دارد این همراهی به خصوص در کودکان بسیار بیشتر لازم است.همئ چنین برای درمان و کشف عمیق و سناخت ریشه ای این اختلالات و مشکلات عاطفی از روش درمانی روان تحلیل گری استفاده کرد.
- درمان دارویی: داروهای ضدافسردگی می تواند به کاهس اضطراب ، استرس و کاهش افسردگی کمک کند و در دمان این اختلالات مؤثر باشد. هم چنین می توان از داروهای کنترل اشتها نیز به عنوان یک روش کمک کننده در درمان استفاده شود.
- درمان هابی مکمل و تغذیه ای: در درمان اختلالات خوردن می توان از متخصصین تغذیه کمک گرفت و با داشتن یک برنامه غذایی درست و اصولی و سالم میتوان عادات غذایی درستی را شکل داد. هم جنین می توان با شرکت در جلسات گروهی از تجربیات کسانی که دچار این اختلالات شده بودن و اکنون درمان شده اند استفاده کرد و انگیزه گرفت. در مواردی که آسیب جسمانی شدید بوده ممکن است نیاز به بستری صورت بگیرد و مداخلات پزشکی انجام شود.
پیشگیری از اختلالات خوردن
پیشگیری از اختلالات خوردن نیازمند یک رویکرد جامع و کامل می‌باشد و با برنامه ریزی هم در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی اعمال شود در ادامه چند مورد از روش های پیشگیری را برمیشماریم.
- آموزش و آگاهی بخشی: در مدارس ، آموزشگاه ها و دانشگاه ها راجب تصویر درست از بدن ، رضایت از خود و ایجاد اعتماد بنفس و عزت نفس و همچنین راجب اختلالات خوردن اطلاعات جامع و درست و راهکار ارائه شود.
- تقویت سلامت روان: با برگذاری کارگاه های آموزشی برای کنترل و مقابله با اضطراب و استرس، مقابله با افسردگی و شناخت علائم و پیشگیری از آن و هم چنین راه کارهایی برای ایجاد حس و حال خوب و احساس رضایت از خود میتوان به سلامت روان افراد جامعه کمک کرد و از اختلال خوردن پیشگیری کرد.
- نقش رسانه ها: رسانه های اجتماعی و شبکه های اجتماعی با انتشار تصاویر غیرواقعی و پردازش شده و یا مدام تبلیغ از یک الگوی خاص و مدل متفاوت و ترویج فرهنگ نادرست بین مردم و تشویق افراد به اینکه حتما باید شبیه موجی که بوجود می‌آورند بشوند و اگر این اتفاق صورت نگیرد مخاطب رسانه فردی مشکل دار وعقب مانده تلقی میشود. پس یکی از راه‌های مهم پیشگیری و مقابله با اختلالات خوردن این است که رسانه ها تصاوریر واقعی و پردازش نشده را منتشر کنند و تبلیغ خوددوستی به هرشکل و مدلی و اندامی که هستین را انجام دهند تا افراد تصویر مثبت نسبت بع بدن خود پیدا کنند.
پیشنهاد برنافیت: چگونه دویدن باعث کاهش استرس می شود؟
نتیجه گیری
به عنوان سخن آخر اختلالات خوردن تأثیرات جدی و گاهی جبران ناپذیری را بصورت گسترده بر سلامت جسمی و روانی دارند. از ایجاد مشکلات قلبی و کلیوی گرفته تا افسردگی، اضطراب و حتی گاهی رفتارهای خودکشی‌گرایانه که در افراد رخ می دهد، این اختلالات می‌توانند زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهند و گاهی این عوارض و بیماری ها چنان آسیب جدی به بدن فرد وارد می کنند که عواقب جبران ناپذیری دارد. درمان این اختلالات باید چندوجهی باشد تا نتیجه مطلوب با سرعت بهبودی بیشتری رخ دهد و شامل درمان‌های پزشکی، روان‌درمانی و حمایت تغذیه‌ای باشد. آگاهی از این مشکلات و دانستن علائم اختلالات خوردن و شناخت انواع آن میتواند در تشخیص و درمان به‌موقع آن نقش حیاتی ایفا کند.
