بسیاری از مردم علائم دیابت را نادیده می‌گیرند و زمانی که متوجه می‌شوند مبتلا به دیابت یا علائم پیش دیابت هستند شگفت زده می‌شوند. در حالی‌که برای یک چک آپ ساده یا کمر درد و خستگی مفرط نزد پزشک می‌روند، با کمال تعجب خبرهای بدی در مورد بالا بودن قندخون می‌شنوند. اگر بیشتر به بدن خود توجه کنیم، هرگز با خبرهای بد در مورد آن شگفت زده نخواهیم شد. وقتی دیابت پیشرفت می‌کند به اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد. گاهی اوقات به صورت نامحسوس و گاهی اوقات هم به شکلی کاملا محسوس.
برخی از علائم دیابت
1. احساس تشنگی
لب‌های شما به گونه‌ای خشک می‌شود که دلتان می‌خواهد آن را بر روی آب فواره قرار دهید. البته باید بدانید که گرچه دهانتان خشک می‌شود اما این کمبود آب در مغز شما رخ می‌دهد نه در دهان. باور نمی‌کنید؟!
سلول‌های مغز شما پیوسته به تامین گلوکز نیاز دارند. وقتی آب قند بیش از حد سلول‌های مغزتان را در بر می‌گیرد، برای رقیق کردن این جریان آزار دهنده در اطراف سلول‌ها، مایعات سراسر بدن را نزد خود احضار می‌کند.
مغز شما این آب را از سلول‌های دیگر می‌گیرد، در نتیجه موجب کمبود آب در آنها می‌شود. به همین دلیل بدن برای جبران این کم آبی مجبور به نوشیدن آب بیشتر می‌شود. طرفداران نوشابه باید بدانند که اگر تصور می‌کنند با نوشیدن نوشابه آب بدنشان تامین می‌شود سخت در اشتباه هستند. بهتر است به جای آن، کمی آب خالص تصفیه شده بنوشند.
2. تکرّر ادرار
کاملا منطقی است که وقتی شما آب زیادی می‌نوشید، میزان ادرارتان نیز بیشتر می‌شود. افراد مبتلا به دیابت، مدت زمان بیشتری در دستشویی می‌نشینند چرا که قند زیادی در خون آنها است و کلیه‌هایشان در قند شناور است.
اگر کلیه‌ی آنها می‌توانست صحبت کند حتما می‌گفت: “این‌جا چه خبر است؟ من در حال غرق شدن هستم. من باید آب زیادی به طرف خود بکشم تا بتوانم این قند را رقیق کنم.” وقتی کلیه‌ها سعی می‌کنند آب اضافی را از خون شما خارج کرده و قند موجود را رقیق کنند، دریچه‌های مجاری ادرار باز می‌شوند.
تمام این آب‌های جمع شده، مثانه‌تان را پر کرده و شما را مجبور به دفع ادرار می‌کنند. در نتیجه بیشتر تشنه می‌شوید و برای جبران آب بدنتان نیاز به آب بیشتری دارید. بدین صورت این چرخه ادامه می‌یابد.
کلیه‌های شما نهایت تلاش خود را می‌کند تا این گلوکز اضافی را از بین ببرد. به مرور زمان، میزان پروتئینی که به ادرار شما وارد می‌شود نیز افزایش می‌یابد که در پالایش طبیعی کلیه دخالت می‌کند.
اگر کلیه‌های شما به درستی نتوانند مواد زاید را فیلتر کنند، سمومی در جریان خون شما ایجاد می‌شود. نکته‌ی بد این‌جا است که حتی وقتی قند خون توسط مصرف دارو درمان می‌شود، باز هم آسیب به کلیه‌ها ممکن است رخ دهد.
3. ضعف و خستگی
بسیاری از افراد اغلب اوقات احساس خستگی می‌کنند، اما نمی‌دانند این خستگی مفرط به دلیل مشکلات قند خون است. گاهی ممکن است بتوان این خستگی را با نوشیدن یک فنجان قهوه‌ی اسپرسو بر طرف کرد.
وقتی قند موجود در غذاها نتواند وارد سلول‌های بدن شود، سلول‌های شما نیز نمی‌توانند انرژی تولید کنند، بنابراین همواره احساس خستگی در بدنتان وجود خواهد داشت. موضوع دیگری که وجود دارد، داشتن احساس گرسنگی با وجود خوردن غذا با فاصله‌ی کم است.
مشکل کجاست؟ وقتی گلوکز موجود در غذاها در خارج از سلول‌ها حبس شود و نتواند وارد آنها شود، بدن نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی انرژی به دست آورد و احساس سیری و رضایت پس از آن، به فرد دست نخواهد داد.
4. بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا
این هشدار مربوط به آسیب عصبی می‌باشد و پس از ماه‌ها یا حتی سال‌ها خود را نشان می‌دهد. این درد، نوروپاتی نامیده می‌شود. نوروپاتی وقتی رخ می‌دهد که جریان خون پر از گلوکز است، که این برای اعصاب به منزله‌ی اسید می‌باشد.
این موضوع موجب آسیب رسیدن به انتهای عصب‌های ضعیفی که به دست‌ها و پاها می‌رود، می‌شود. همچنین احساس درد، کرختی، سوزن سوزن شدن، خارش و احساسات عجیب دیگری را ایجاد می‌کند.
اگر این علائم را در بدن خود دارید، علاوه بر پزشک عمومی آن را با یک نورولوژیست در میان بگذارید. خوشبختانه در اکثر موارد چنین عارضه‌ای با داروهای ارزان غیر تجویزی قابل کنترل و درمان است.
5. تاری دید
اگر سطح گلوکز خون شما بالا بماند، ممکن است مایعات از بافت‌ها، به خصوص عدسی چشم به منظور رقیق سازی کشیده شود. این موضوع روی تمرکز چشم شما نیز موثر است. مویرگ‌های ریز کوچکی که به چشم وارد می‌شوند، از تمام رادیکال‌های آزاد آسیب می‌بینند.
رادیکال‌های آزاد، مولکول‌های آسیب رسانی هستند که افراد مبتلا به دیابت، میزان زیادی از آن را تولید می‌کنند. برای همین است که آنتی اکسیدان برای بیماران دیابتی بسیار مفید می‌باشد. آنتی اکسیدان‌ها موجب خنثی کردن رادیکال‌های آزاد می‌شوند.
6. مشکلات پوستی
برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2، دارای لکه‌های تیره‌ای در بخش‌های چین و چروک دار بدن خود مثل گردن، زیر بغل، بند انگشت یا کشاله‌ی ران هستند. این لکه‌ها شبیه به چرک است، با این تفاوت که با شستن از بین نمی‌روند.
این لکه‌ها گاهی اوقات مخملی و یکدست و گاهی ناهموار هستند. گاهی اوقات در اطراف این لکه‌های سیاه، پلاک‌های پوستی نیز مشاهده می‌شود. این عارضه که آکانتوز نیگریکانس نامیده می‌شود، نشانه‌ی مقاومت به انسولین است و بدان معناست که بدن شما در پاسخ به گلوکز مازاد خون، انسولین زیادی تولید می‌کند.
7. عفونت
یکی از مشکلات شایع در بیماران دیابتی، عفونت دائم مثانه یا واژن است. ممکن است تصور کنید مصرف آنتی بیوتیک به راحتی می‌تواند عفونت را برطرف کند، اما به این سادگی‌ها هم نیست.
در همه‌ی افراد نه فقط افراد مبتلا به دیابت مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک توانایی آنها را برای دفاع در برابر میکروب‌ها کاهش می‌دهد. این مقاومت، نتیجه‌ی مرگبار سال‌ها تجویز بی رویه‌ی آنتی بیوتیک‌ها می‌باشد.
زخم و عفونت‌های پوستی در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به کندی درمان می‌شود. این عفونت‌های پوستی که قابل درمان هم نمی‌باشند، به مرور زمان منجر به قانقاریا یا قطع پا یا عضوی از بدن می‌شود. بنابراین پیشگیری از جراحت بهتر از درمان آن است، درست مثل سیگار نکشیدن که بهتر از درمان سرطان ریه است.
8. کاهش وزن بدون علت
بسیاری از افراد مبتلا به دیابت یا پیش دیابت، در تمام طول روز تمایل به خوردن را دارند. سلول‌های این افراد نسبت به انسولین مقاومت می‌کنند و نمی‌توانند قند خون (انرژی) را به خوبی به سلول‌ها برسانند، در نتیجه ماهیچه‌ها و ارگان‌های آنها همیشه احساس گرسنگی می‌کنند.
نوسان نامناسب هورمون‌هایی چون گرلین (هورمون گرسنگی) و لپتین (هورمون سیری) همه چیز را پیچیده می‌کند و شدت گرسنگی را افزایش می‌دهد. نکته‌ی جالب توجه این‌جا است که فرد با وجودی که تمام طول روز مشغول خوردن است، به طور ناخواسته وزن کم می‌کند.
این کاهش وزن، موجب از دست دادن توده‌های ماهیچه‌ای می‌شود. دلیل آن نیز تا حدی مربوط به این است که بدن برای تامین انرژی یا سوخت (گلوکز)، سلول‌های ماهیچه را می‌شکند. اگر به اندازه‌ی کافی گلوکز در سلول‌های شما نباشد، بافت ماهیچه شروع به آب شدن می‌کند.
این موضوع در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 بیشتر صدق می‌کند و در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نامحسوس است. چرا که اکثر این افراد بیش از حد چاق هستند و کاهش وزن تدریجی آنها زیاد محسوس نمی‌باشد. اگر مبتلا به دیابت هستید، کاهش وزن بسیار اهمیت دارد اما هدف شما سوختن چربی‌ها است نه ماهیچه‌ها.
نگاهی به فاکتورهای ریسک مربوط به دیابت نوع 2
1. عامل دیابت نوع 2؛ سابقه‌ی خانوادگی
سابقه خانوادگی یکی از عوامل خطر قابل توجه برای ابتلا به دیابت نوع 2 است. اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده شما مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر به این بیماری مبتلا باشد، خطر ابتلای شما به طور قابل توجهی افزایش می یابد. علت این امر وجود ژن های معیوب است که می توانند از والدین به فرزندان منتقل شوند. این ژن ها می توانند بر نحوه عملکرد انسولین در بدن شما تأثیر بگذارند، هورمونی که به سلول های شما کمک می کند تا از گلوکز (قند) خون برای انرژی استفاده کنند.
با این حال، سابقه خانوادگی تنها عامل تعیین کننده ابتلا به دیابت نوع 2 نیست. عوامل سبک زندگی مانند چاقی، کم تحرکی و رژیم غذایی ناسالم نیز نقش مهمی ایفا می کنند. حتی اگر سابقه خانوادگی دیابت دارید، می توانید با انتخاب های سبک زندگی سالم خطر ابتلا به این بیماری را به طور قابل توجهی کاهش دهید.
2. عامل دیابت نوع 2؛ بی تحرکی
بی تحرکی، یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به دیابت نوع 2 است. افرادی که فعالیت بدنی کمی دارند، در مقایسه با افراد فعال، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری مزمن قرار دارند. اگر شغل شما به گونه‌ای است که باید ساعت‌های طولانی را یک جا بنشینید و حرکت نکنید، بهتر است هر یک ساعت از جای خود برخیزید و کمی حرکت کنید. انجام پیاده روی‌های کوتاه و روزانه نیز می‌تواند گزینه بسیار مناسبی باشد.
چرا بی تحرکی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد؟
- مقاومت به انسولین: بی تحرکی باعث می شود سلول های عضلات و کبد شما نسبت به انسولین، هورمونی که قند خون را تنظیم می کند، مقاوم تر شوند. در نتیجه، قند خون در بدن شما افزایش می یابد و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بالا می رود.
- چاقی: بی تحرکی می تواند منجر به افزایش وزن و چاقی شود، که عامل خطر دیگری برای ابتلا به دیابت نوع 2 است.
- کاهش توده عضلانی: عضلات نقش مهمی در جذب گلوکز از خون دارند. بی تحرکی باعث کاهش توده عضلانی می شود و در نتیجه توانایی بدن شما برای تنظیم قند خون کاهش می یابد.
کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 با افزایش فعالیت بدنی
- فعالیت بدنی منظم را به برنامه روزانه خود اضافه کنید: سعی کنید حداقل 30 دقیقه در اکثر روزهای هفته فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشید. می توانید پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا یا هر فعالیت دیگری که از آن لذت می برید را انتخاب کنید.
- فعالیت های روزانه خود را افزایش دهید: به جای استفاده از آسانسور از پله ها بالا بروید، در خانه و محل کار بیشتر راه بروید و از فرصت های دیگر برای افزایش تحرک خود استفاده کنید.
- فعالیت های سرگرم کننده را انتخاب کنید: فعالیت بدنی نباید یک وظیفه طاقت فرسا باشد. فعالیت هایی را انتخاب کنید که از آنها لذت می برید تا بیشتر به آنها پایبند باشید.
3. نژاد
در حالی که دیابت نوع 2 می تواند در هر کسی رخ دهد، برخی از نژادها به طور غیرمتناسب در معرض خطر ابتلا به این بیماری مزمن قرار دارند. طبق آمار، نژادهای زیر بیشترین خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را دارند.
- آمریکایی های آفریقایی تبار: دو برابر بیشتر از سفیدپوستان آمریکایی در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
- هیسپانی تبارها: اسپانیایی زبانان قاره آمریکا را هیسپانی می‌نامند. هیسپانی تبارها 1.5 برابر بیشتر از سفیدپوستان آمریکایی در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
- بومیان آمریکایی: این افراد را ما به اصطلاح سرخ پوست می‌نامیم. بومیان آمریکایی دو برابر بیشتر از سفیدپوستان آمریکایی در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
- آسیایی ها: برخی از مردم آسیا 1.5 برابر بیشتر از سفیدپوستان آمریکایی در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 هستند (به خصوص چینی ها و فیلیپینی ها).
گرچه عامل نژاد موردی نیست که بتوانیم آن را تغییر دهیم، اما با انجام یکسری اقدامات پیشگیرانه و همچنین انجام فعالیت‌های ورزشی منظم در کنار تغذیه مناسب می‌تواند خطرات ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. اگر قصد دارید سبک زندگی خود را تغییر دهید توصیه می‌کنیم که رژیم فستینگ را به یک سبک در زندگی خود تبدیل کنید.
4. عامل دیابت نوع 2؛ سن و سال
از سن 45 سالگی به بعد خطر ابتلا به دیابت در افراد افزایش می‌یابد، چرا که بسیاری از افراد تا به این سن برسند شیرینی جات زیادی مصرف کرده اما ورزش نکرده‌اند. مضرات این دو کار در این سنین خود را نشان می‌دهد. بسیاری از افراد بازنشسته نیز دچار دیابت می‌شوند، زیرا دچار سبک زندگی بدون فعالیت هستند. با افزایش سن، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 به طور قابل توجهی افزایش می یابد. این به چند دلیل کلیدی مرتبط است:
- تغییرات هورمونی: با افزایش سن، حساسیت بدن به انسولین (هورمونی که قند خون را تنظیم می کند) کاهش می یابد.
- کاهش فعالیت بدنی: بسیاری از افراد با افزایش سن، فعالیت بدنی خود را کاهش می دهند که این امر می تواند به افزایش وزن و چاقی، دو عامل خطر مهم برای دیابت نوع 2 منجر شود.
- افزایش وزن: با افزایش سن، حفظ وزن سالم سخت تر می شود. علاوه بر این، توزیع چربی بدن ممکن است تغییر کند، به طوری که چربی بیشتری در اطراف شکم انباشته می شود، که این نوع چربی با خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بیشتر مرتبط است.
- شرایط سلامتی مرتبط با سن: برخی از شرایط سلامتی مرتبط با سن، مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا، می توانند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهند.
در حالی که خطر ابتلا به دیابت نوع 2 با افزایش سن افزایش می یابد، مهم است که به خاطر داشته باشید که این بیماری قابل پیشگیری و درمان است.
5. عامل دیابت نوع 2؛ دیابت بارداری
دیابت بارداری یک هشدار اولیه است چرا که نشان می‌دهد شما از نظر ژنتیکی مستعد آن هستید و اگر مراقب چیزهایی که می‌خورید و کارهایی که می‌کنید نباشید، حتما دچار دیابت خواهید شد.
6. عامل دیابت نوع 2؛ به دنیا آوردن یک نوزاد سنگین
به دنیا آوردن یک نوزاد بالای 4 کیلو نشان دهنده‌ی استعداد شما به اضافه وزن و چاقی است که موجب ابتلای شما به دیابت در آینده خواهد شد.
7. عامل دیابت نوع 2؛ وزن و توزیع چربی
هر چه چربی بیشتری داشته باشید (به خصوص در ناحیه ی شکم) بدن شما نسبت به انسولین و هورمون تنظیم گرسنگی به نام لپتین مقاوم‌تر می‌شود. بنابراین احتمال دیابت نوع 2 در شما افزایش می‌یابد.
8. عامل دیابت نوع 2؛ پیش دیابت
زمانی که هموگلوبین A1c شما نزدیک به 6 می‌شود، خطر ابتلا به دیابت در شما افزایش می‌یابد. بنابراین اگر علائم پیش دیابت دارید، باید بیشتر مراقب باشید.
9. عامل دیابت نوع 2؛ گروه همسالان دارای اضافه وزن
افراد دارای تمایل شدیدی به قبول عادت‌های افراد خانواده، دوستان و همکاران به دلیل نزدیکی زیادی که با آنها دارند، می‌باشند. بنابراین الگوهای غذایی غلط در دوستان و اطرافیان تاثیر زیادی بر روی فرد ممکن است داشته باشد.
10. عامل دیابت نوع 2؛ کم کاری غده‌ی تیروئید
بالا بودن میزان هورمون تحریک کننده‌ی تیروئید و یا آنتی بادی‌های ضد بافت تیروئیدی اغلب در بیماران دیابتی مشاهده می‌شود. برخی دیگر ممکن است دچار عدم تحمل گلوتن باشند. وقتی پیش پزشک می‌روید، تمام این علائم را بررسی کنید.
11. عامل دیابت نوع 2؛ سندروم تخمدان پلی کیستیک
این سندروم بیشتر خود را در تخمدان‌ها و پوست شما نشان می‌دهد، اما بسیاری از ویژگی‌های دیابت را نیز به همراه دارد. روش درمان آن دو نیز یکسان است: بهبود سبک زندگی.
12. عامل دیابت نوع 2؛ سابقه‌ی سکته‌ی قلبی
اگر سابقه‌ی سکته‌ی قلبی داشته باشید، ابتلا به دیابت خود به خود در شما افزایش می‌یابد.
13. عامل دیابت نوع 2؛ آکانتوز نیگریکانس
این بیماری یک عارضه‌ی پوستی است که در آن پوست زیر بغل یا پوست قسمت‌هایی از بدن که روی هم جمع می‌شوند، تیره، ضخیم و مخملی می‌شوند. این بیماری در نتیجه‌ی چاقی حاصل می‌شود. چاقی موجب مقاومت در برابر انسولین می‌شود، در نتیجه سطح هورمون انسولین در خون بالا می‌رود. مقاومت در برابر انسولین نیز منجر به دیابت نوع 2 می‌شود.
14. عامل دیابت نوع 2؛ عدم تحمل گلوتن
افرادی که دچار عدم تحمل گلوتن هستند نیز در خطر ابتلا به دیابت می‌باشند.
15. عامل دیابت نوع 2؛ عادت‌های خواب اشتباه
کم خوابی یکی از عوامل اصلی پرخوری‌های احساسی و در نتیجه افزایش وزن و چاقی است. در نتیجه آن را می‌توان یکی از عوامل اصلی ابتلا به دیابت نوع 2 شناخت.
